Bouwen aan groenexpertise

Zwartsprietdikkopje

Thymelicus lineola

Het Zwartsprietdikkopje komt voor in graslanden met een vrij hoge en ruige vegetatie, zoals wegbermen of brede bospaden. De vleugels zijn lichtbruim tot geel zonder tekening op de bovenkant van de vleugels, in tegenstelling tot het Groot dikkopje. De geurstreep van het mannetje loopt evenwijdig aan de aders op de voorvleugel. Op de onderkant van de voorvleugel heeft de vleugelpunt geen andere kleur als de rest van de vleugel. De onderkant van de sprietknop is zwart.
Beheer:
Aangezien het Zwartsprietdikkopje als ei overwintert is het belangrijk dat er gefaseerd gemaaid wordt, waarbij ook in de wintermaanden een deel van de vegetatie blijft staan. Daarnaast is een voldoende groot nectaraanbod in de zomermaanden belangrijk voor de adulte vlinders en hier zijn gefaseerd maaien en/of extensieve begrazing gunstige maatregelen voor deze soort.
heeft als waardplant

Kweek

heeft als waardplant

Grote vossenstaart

heeft als waardplant

Glanshaver

heeft als waardplant

Gevinde kortsteel

heeft als waardplant

Boskortsteel

heeft als waardplant

Duinriet of Gewoon struisriet

heeft als waardplant

Gewone kropaar

heeft als waardplant

Ruwe smele

heeft als waardplant

Gestreepte witbol

heeft als waardplant

Gladde witbol

heeft als waardplant

Gewoon timoteegras

Areaal:
Het Zwartsprietdikkopje was in de jaren negentig algemeen en is dat nog steeds (442 atlashokken – 1554 kilometerhokken). De verspreiding blijft vrij stabiel tot in de jaren negentig, vertoont dan een kleine toename, maar sinds 2000 neemt de verspreiding weer af. Vooral in de Kempen zijn recent populaties verdwenen, terwijl er in West- en Oost-Vlaanderen dan weer bijgekomen zijn.
Ecologie:
De soort heeft 1 generatie van begin juni tot midden september met een piek tussen 11 juli en 11 augustus. De wijfjes zetten de eitjes af in kleine groepjes van 4-5 bij voorkeur op compacte en lichtjes opgerolde bladscheden van allerlei grassen, zoals Kropaar, Gladde witbol, Gewoon timoteegras, Kweek en Grote vossenstaart. De voorkeur gaat uit naar zonbeschenen delen van de vegetatie. De overwintering gebeurt als ei. De rupsen sluipen pas in het volgende voorjaar uit. Ze spinnen dan een bladkokertje van waaruit ze op zoek gaan naar voedsel. De verpopping gebeurt in een zelfgesponnen cocon aan de voet van de waardplant. Mannetjes kunnen zowel patrouilleren (bij warm weer) als een territorium verdedigen (bij minder warm weer) en proberen zo snel mogelijk met een uitgeslopen wijfje te paren. Vaak gebruikte nectarplanten zijn Slangenkruid, Akkerdistel en Moerasrolklaver. De vlinders zijn mobiel. Het Zwartsprietdikkopje komt vaak in dezelfde gebieden voor als Bruin zandoogje, Groot dikkopje, Icarusblauwtje, Kleine vuurvlinder en Oranje zandoogje.
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Status:
Op de Rode lijst van 2012 staat deze soort als kwetsbaar. Op de Rode Lijst van 1999 was het Zwartsprietdikkopje momenteel niet in gevaar. In Wallonië is de soort bijna in gevaar, maar in Nederland, Groot-Brittannië en Europa is de soort momenteel niet in gevaar. De behoudsprioriteit is vrij hoog vanwege de Rode-Lijststatus in Vlaanderen.
Bedreigingen:
Volgens de voorspellingsmodellen zou het klimaat in België ook in 2050 geschikt zijn voor het Zwartsprietdikkopje.
Typering:
graslandvlinder
Biotooptype:
Graslanden