Roerdomp

Leefgebied en trend

De Roerdomp is een middelgrote, gedrongen, geelbruine reiger met een relatief korte, dikke nek, losse keelveren en relatief korte poten. De bovendelen vertonen een ingewikkeld patroon van zwarte V-vormige tekeningen op een lichtbruine grondkleur. De onderdelen zijn lichter met duidelijkere lengtestrepen. De soort is zelden vliegend te zien. In vlucht ziet hij er plomp uit met brede vleugels en korte en vooral niet gebogen nek. In de broedgebieden produceert de soort een kenmerkende en ver dragende zang die bestaat uit een diep keelgeluid dat aan een misthoorn doet denken. Deze misthoornachtige ‘whoemp’ wordt 3 tot 8 maal herhaald met korte intervallen en is vooral ’s ochtends en ’s avonds te horen. Halfweg de jaren 1970 werden in Vlaanderen nog tot ongeveer 60 territoria/broedparen geteld maar het aantal ging ook daarna verder achteruit, met een dieptepunt van 3 tot 8 paren tussen 1994 en 2000. Daarna kwam er een licht herstel met in de atlasperiode (2000-2002) reeds 11-12 paren en in de voorbije jaren (2013-2018) ongeveer tussen de 25 en 30 paren. De meeste zijn te vinden in Limburg, met het vijvergebied in Midden-Limburg als belangrijk bastion. Verheugend is ook de al dan niet tijdelijke (her)kolonisatie van enkele meer geïsoleerde gebieden buiten Limburg waaronder tot in 2017 ook het Groot Rietveld in Kallo, met in 2013 een hoogtepunt van 4 paren. Andere regelmatige recente (waarschijnlijke) broedlocaties buiten Limburg waren o.m. in De Zegge en gemeentelijke visvijver in Geel, Kattesteertvijver in Retie en het Pulderbos in Vorselaar, alsook aan het Pompje in Oudenburg. De Roerdomp heeft in Europa een verbrokkelde verspreiding, wat een gevolg is van zijn binding aan laaglandmoerassen met veel nat riet. Het verdwijnen en de degradatie van moerasgebieden was de belangrijkste oorzaak voor de afname in Vlaanderen. Het gedeeltelijke herstel tijdens de laatste 10 tot 15 jaar kan toegeschreven worden aan een aantal lokale natuurinrichtingsprojecten in functie van moerasherstel, zoals in het Midden-Limburgs Vijvergebied. Naast het herstel van riet- en moerasvegetaties zijn vaak ook maatregelen voor een verbetering van het voedselaanbod noodzakelijk, bijv. door het toepassen van een dynamisch vijver- en visstandsbeheer. In Nederland is een gelijkaardige trend als in Vlaanderen vastgesteld. De aantallen namen sinds 1975 fors af, vooral door verdroging en verbossing van moerassen. Sinds ongeveer 1990 herstelden ze weer wat, deels door de aanleg van nieuwe natte natuur. Jaarlijkse aantalsschommelingen hangen samen met het winterweer (forse sterfte bij strenge vorst) en de neerslaghoeveelheden in winter en voorjaar (slechte vestigingsomstandigheden bij lage waterstand). De Nederlandse populatie werd in de atlasperiode 2013-2015 geschat op 310-380 territoria, met recent een lichte toename naar 350-420 territoria in 2018.