Bouwen aan groenexpertise

Slobeend

Anas clypeata

De Slobeend is een middelgrote eend met een opvallend zware, lepelvormig verbrede snavel. Met deze snavel slobbert hij kroos en waterdierjes uit het water. Het mannetje heeft een groene kop met geel oog en zwarte snavel, witte onderdelen met een grote, roodbruine buikvlek en zwartwit getekende bovendelen. Het vrouwtje is bruin geschelpt en heeft oranje snavelranden.

Het beheer moet gericht zijn op het behoud, het herstel en de ontwikkeling van waterrijke gebieden zoals ondiepe plassen met een goed ontwikkelde oever- en watervegetatie en vooral vochtige tot overstroomde meersen. Essentieel is het voorzien van voldoende rust in de overwinteringsgebieden.

Leefgebied en trend

De Slobeend is een middelgrote eend met een opvallend zware, lepelvormig verbrede snavel. Het mannetje heeft een groene kop met geel oog en zwarte snavel, witte onderdelen met een grote, roodbruine buikvlek en zwartwit getekende bovendelen. Het vrouwtje is bruin geschelpt en heeft oranje snavelranden. In de vlucht is bij het mannetje een helderblauw vleugelpaneel te zien, bij het vrouwtje is dit dofblauw. Slobeenden worden niet voldoende opgepikt door het ABV- en BBV-meetnet, waardoor we geen goed beeld hebben van de trend in Vlaanderen sinds de vorige atlasperiode 2000-2002 (populatie geschat op 800-1000 paar). Regionale en lokale inventarisatiegegevens van de laatste 20 jaar wijzen vaak op fluctuerende aantallen, zoals in Noord-West-Vlaanderen waar meestal tussen 100 en 150 paren worden geteld. Op Antwerpen-Linkeroever worden in ‘goede’ jaren tot ruim 60 paren vastgesteld (2016, 2017), in andere jaren soms aanzienlijk minder (bv. 36 paar in 2018). In andere regio’s – vooral in het oosten van Vlaanderen - lijkt dan weer sprake van een aanzienlijke afname. Terwijl de populatie in Limburg in de atlasperiode 2000-2002 nog op 90-100 paar werd geraamd, worden er voor de laatste jaren maximaal een 16-tal paar doorgegeven. Het nieuwe atlaswerk zal moeten duidelijk maken of het hier om een onderschatting van het werkelijke broedbestand gaat. In Nederland wordt de landelijke populatie op 6200-7500 paar geschat. Er is over de periode 1990-2018 een duidelijk afnemende trend waarneembaar, weliswaar met een zekere stabilisatie tijdens de laatste 10 jaar.

Ecologie:

De Slobeend is een broedvogel van vochtige weilandcomplexen, moerassen en ondiepe plassen met modderzones en een weelderige oevervegetatie. Tijdens het broedseizoen leeft het vrouwtje zeer verborgen tot de jongen vliegvlug zijn. Het mannetje patrouilleert dan ergens in de buurt van het nest. In de winter zitten grote aantallen in overstroomde meersen maar ook op open water zoals dokken, spaarbekkens en grote vijvers. Tijdens het foerageren zeeft de Slobeend, net onder het wateroppervlak, kleine ongewervelden uit het water.

Rode lijst:
Niet bedreigd
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Categorie 4 (Artikel 3,2)
Status:

Doortrekker/overwinteraar in internationaal belangrijke aantallen (geregeld >1% van de biogeografische populatie in 1 of meerdere gebieden).

Rode Lijst POP-VL KT-VL LT-VL KT-BEL LT-BEL Trend Europa
Bijna in gevaar 600-900 Onzeker Onzeker - - NS
  • Rode lijst: De Rode Lijst-status van de soort in Vlaanderen op basis van Devos et al. (2016)
  • Pop VL: de minimale en de maximale broedpopulatie in Vlaanderen in de periode 2013-2018.
  • KT-Trend: de kortetermijntrend (2007-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • LT-Trend: de langetermijntrend (1980-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • Trend Europa: de gerapporteerde trendrichting op basis van data verzameld in 26 Europese lidstaten in de periode 2008-2018 (bron: www.ebcc.info(opent nieuw venster))
  • NS = niet significant
Bedreigingen:

Verstoring of vernietiging van de nestplaats, habitatverlies, intensivering van de landbouw en watervervuiling zijn de voornaamste bedreigingen voor de soort.

In samenwerking met: