Bouwen aan groenexpertise

BWK: Hoogstamboomgaard (kj)

BWK-codes: kj

Hoogstamboomgaarden zijn aanplanten van hoogstammige fruitbomen in grasland. Dikwijls liggen ze in de onmiddellijke omgeving van de bebouwing. Een hoogstamboomgaard onderscheidt zich van een laagstam- of productieboomgaard (kl) door de hoogstammige fruitbomen, een aaneengesloten graslandvegetatie onder de bomen en een veelal hogere ouderdom.

Uitgebreid:

Bij de kartering van hoogstamboomgaarden is zoveel mogelijk naar de onderliggende graslandvegetatie gekeken. Een soortenarm permanent cultuurgrasland (hp) in de ondergroei wordt als standaard beschouwd en is (meestal) niet vermeld. De karteringen kj en kj/hp betekenen dus hetzelfde (hoewel in het tweede geval de typologie van het onderliggende grasland met zekerheid is vastgesteld; in het eerste geval bestaat de kans –zeker bij oudere karteringen- dat dit niet of slechts oppervlakkig onderzocht is). Doordat veel hoogstamboomgaarden minder bemest worden, zelden of nooit geploegd of gescheurd zijn, is het onderliggende grasland vaak soortenrijk (veelal hp*). Dit wordt aangeduid met een schuine streep (bv. kj/hp*).

Variatie:

Vaak blijven van een oude hoogstamboomgaard slechts enkele fruitbomen over, wat aangeduid is als kj° of als een complex van grasland+kj(°). De eenheid kj° kan ook staan voor een recente aanplant van hoogstammige fruitbomen. De eenheid kj* duidt op goed ontwikkelde, oude en vaak grote hoogstamboomgaarden. Deze notatie is evenwel niet stelselmatig toegepast, zodat gelijkaardige boomgaarden soms ook als kj gekarteerd zijn. In Haspengouw en de Voerstreek heeft de aanwezigheid van maretak in de fruitbomen eveneens geleid tot de notatie kj*. In het dataveld ‘info’ staat dan de vermelding ‘maretak’. Elders is het voorkomen van maretak niet systematisch aangeduid of vermeld. In de loop van de hele karteerperiode (vnl. vanaf 2000) was er een tendens om meer en meer kleine hoogstamboomgaardjes en relicten van dergelijke boomgaarden aan te duiden (kj°).

Verspreiding:

Hoogstamboomgaarden komen verspreid in alle regio’s voor, maar vaak in beperkte mate. Een concentratie van grotere en beter ontwikkelde hoogstamboomgaarden situeert zich in de Zandleem- en vooral de Leemstreek, met een opvallend zwaartepunt in het Pajottenland en in de Haspengouwse fruitstreek (Sint-Truiden – Tongeren - Voeren).

Verspreidingskaart Hoogstamboomgaard
Waardering:
Hoogstamboomgaarden worden standaard gewaardeerd als ‘complex van biologisch minder waardevolle en waardevolle elementen’. Zwak ontwikkelde boomgaarden kj° zijn ‘biologisch minder waardevol’. Goed ontwikkelde, oude boomgaarden kj* zijn ‘biologisch waardevol’. Vaak wordt de waardering evenwel bepaald door het onderliggende grasland. Zo is kj/hp* ‘biologisch waardevol’, m.a.w. de boomgaarden krijgen een opwaardering tot dezelfde waardering als het onderliggende graslandtype.
Oppervlakte (in ha):
7.500 à 12.000 ha
Zeldzaamheid:
vrij algemeen
Habitatrichtlijn:
geen Bijlage I-habitattype als het graslandtype niet gespecificeerd is.
Natuurdecreet:
vergunningsplicht wijziging ‘kleine landschapselementen’. kj/hp* valt onder verbod/vergunningsplicht wijziging ‘historisch permanent grasland’.
Mestdecreet:
afhankelijk van de graslandvegetatie (zie daar); bv. bij kj en kj/hp gelden de algemene bemestingsnormen, bij kj/hp* geldt de mestbeperking ‘niet-intensieve graslanden’.
Bosdecreet:
niet onderhevig aan het bosdecreet
In samenwerking met:
Referenties
  • Vriens L., Bosch H., De Knijf G., De Saeger S., Guelinckx R., Oosterlynck P., Van Hove M. & Paelinckx D. (2011). De Biologische Waarderingskaart. Biotopen en hun verspreiding in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Inbo.