Bijennestkast

De meeste mensen denken dan meteen aan de honingbij die met 50.000 tegelijk in een bijenkorf leven. Dit is echter de uitzondering op de regel, de meeste bijen leven alleen. We noemen ze solitaire bijen en er zijn bij ons ongeveer 300 soorten. Ze hebben prachtige namen als de slobkousbij, de pluimvoetbij, de meidoornzandbij en de grote bladsnijder. Deze leven heel anders dan de honingbij. Om te beginnen steken ze niet of nauwelijks. De kamikaze-aanvallen van honingbijen tegen predatoren zijn te verklaren doordat ze net met tienduizenden zijn, het komt niet aan op een bij meer of minder. Solitaire bijen moeten het alleen redden en vallen dus niet aan, ook al zit je naast hun nestje. Veel soorten geraken met hun angel zelfs niet door onze huid. Ze gaan dus bij lichte verstoring rustig verder waarmee ze bezig waren. Ze komen ook niet op zoetstof af zoals wespen wel doen. Een bijennestkast is dus ook voor kinderen een heel leuke ervaring. Wil je wilde bijen in de tuin, moet je voldoen aan twee basisvoorwaarden: voedsel en nestgelegenheid. Over dat voedsel is al redelijk wat verteld: inheemse planten met veel nectar en stuifmeel zijn cruciaal. Veel bijensoorten halen hun voedsel bij slechts één plantensoort, maar gelukkig zijn er ook soorten die een wat bredere voorkeur hebben. Die komen geregeld in tuinen voor. In het algemeen zijn vooral lipbloemigen, composieten en vlinderbloemigen zeer goede nectarplanten voor bijen. Voor vroege soorten zijn wilgen belangrijk, die geven al vroeg in het voorjaar stuifmeel. Het tweede aspect is nestgelegenheid, en dit is dikwijls een knelpunt. Van nature zitten solitaire bijen (en gelijkaardige insecten als graafwespen, sluipwespen, rupsendoders...) in holletjes. Afhankelijk van de soort ingangen in hout, (riet)stengels, zand, leem of steen. Sommige soorten gebruiken bestaande gangen zoals die van houtkevers, andere knagen zelf een gangetje in rot hout of graven in zand. In die gangetjes maken ze dan een nest bestaande uit compartimenten. Behangersbijen pakken die kamers in met stukjes blad, zijdebijen scheiden een zijde-achtige vloeistof af. Metselbijen metselen muurtjes van leem in de gangen. Van nature komen die nestplaatsen veelvuldig voor: dood hout in bossen, kale zandige plekjes op de heide, stengels van ruigtekruiden van het jaar voordien, steile wandjes van leem,... In een tuin wordt meestal te goed opgeruimd. Elke dode tak wordt verwijderd, alle stengels in de herfst gemaaid en gecomposteerd of verbrand, alle plekjes volgeplant. Solitaire bijen leggen ook geen grote afstanden af, nestelen in het bos en stuifmeel zoeken in je tuin is er niet bij. We moeten dus zorgen voor nestgelegenheid. De populairste oplossing is een houtblok met gaatjes. Het principe is heel simpel, neem een stuk hardhout (eik, fruitboom, haagbeuk, eventueel beuk,..) en boor er tientallen gaatjes in, varierend van 3 tot 10 millimeter. Maak ze mooi glad door met de boor een paar keer heen en weer te gaan en zorg dat er voor de ingang geen stukjes hout blijven hangen. Dit stuk hout plaats je niet te hoog (ergens tussen een 30 cm en anderhalve meter) in een bloemrijke ruigte en liefst in de zon. Succes gegarandeerd. Zelfs op appartementen naast een stadspark zijn al nestkastjes gevonden met bijtjes in. Voor de gevorderde kan je overwegen ook een steen (kalksteen, Ytong-blok) te voorzien van gaatjes, een stapelmuur te maken van stenen en (leem)grond of bussels rietstengels of andere holle stengels (ruigtekruiden, vlier,...) te voorzien. Het hangt wat van de tuin af of deze bezet gaan worden, maar het is zeker het proberen waard.