Bouwen aan groenexpertise

Bloemenweide

Een hooiland in de tuin.

Definitie:

Een bloemenweide is genieten van een mix van groene grastinten met kleurrijke stippen van wilde bloemen. In een bloemenweide kan je tot rust komen of op ontdekking gaan naar het getjilp van sprinkhanen, gezoem van hommels en gefladder van vlinders. Bloemenweides ken je waarschijnlijk van buiten je tuin. Het zijn de bloemrijke hooilanden die hier en daar nog vindt in ons landschap. Ook in je tuin kan je een kleurrijk hooiland aanleggen.

Een bloemenweide is een mix van lang gras met wilde planten. Een bloemenweide bestaan uit meerjarige planten. Dit is een groot verschil met een bloemenakker, deze bestaat immers uit 1-jarige planten. Voorbeelden van meerjarige planten voor in de bloemenweide zijn Gewone margriet (Leucanthemum vulgare), Echte koekoeksbloem (Lychnis flos-cuculi) en Duizendblad (Achillea millefolium). Welke soorten in jouw bloemenweide komen hangt af van de voedselrijkdom, de vochtigheid van je tuin en ook de zuurtegraad (pH) speelt een rol.

Geschikt voor 

  • Balkon en kleine tegeltuin: neen 

  • Kleine stadstuin: Je kan een bloemenweide aanleggen op één vierkante meter maar het mooist zijn bloemenweides wanneer ze meer ruimte kunnen innemen. Een goed alternatief is een bloemborder. 

  • Grotere tuin: Ideaal voor een grote tuin indien je een plek vindt in de volle zon.

Een plus voor de natuur 

  • Lang gras in combinatie met kruiden zoals margrieten vormt een ideale leefomgeving voor heel wat dieren zoals vlinders, kevers en sprinkhanen. 

  • De vele insecten maar ook de zaden van de planten zijn voedsel voor vogels en egels. 

  • De bloemenweide moet je geen water geven. De meeste van de kruiden en grassen kunnen tegen de droogte eens ze goed gevestigd zijn. Het aanleggen van de bloemenweide doe je best in een periode dat het voldoende regent.  

Enkele leuke soorten die je hier kan vinden: 

Bruin zandoogje, kleine vuurvlinder, icarusblauwtje, krasser (sprinkhaan), egel, akkerhommel, aardhommel, fraaie schijnbok en nog veel meer. 

Soortenlijsten

Soortenlijsten per tuinbiotoop vind je op de pagina "plantenlijsten voor een tuin vol leven".

Aanleg

Een bloemenweide ligt ideaal in de volle zon op niet te voedselrijke bodem. Is de bodem te voedselrijk dan gaan grassen domineren en zal je minder bloemen hebben.

Een bloemenweide kan je op verschillende manieren aanleggen:

  1. je start met een stuk kale grond en zaait een mengsel in van bloemen en mogelijkst ook grassen.
  2. je start met een stukje gazon of grasland en maakt hierin een aantal kleine kale plekken (vb. 1 m op 1 m) en zaait hierin de gewenste soorten. Deze soorten kunnen dan later verder uitzaaien in de rest van je bloemenweide.
  3. je start met een stuk gazon of grasland en je zaait niets in, je maait enkel 1, 2 of 3 keer per jaar. Nieuwe soorten zullen dan spontaan moeten komen. Let op, wellicht zullen de meeste soorten niet vanzelf in je tuin geraken.

Indien je een stuk gazon of grasland hebt raden wij de 2de  manier aan, deze geeft binnen een paar jaar een mooi resultaat en is natuurvriendelijk. Alles omspitten en terug inzaaien is niet leuk voor de planten en dieren die reeds aanwezig zijn in je gazon of grasland. Ook de bodem geraakt dan teveel verstoord.

Meestal start je met een stuk kale grond, liefst zonder onkruidzaden. Best zaai je in september-oktober het bloemenzaad in, het kan ook in maart-april. Ongeveer 1 tot 2 gram per vierkante meter zaad meng je met wit zand en strooi je uit. Na het zaaien mag je de grond licht aandrukken, het zaad onderwerken met een hark doe je niet.

Eenjarige mengen of niet

Een bloemenweide bestaat voornamelijk uit meerjarige planten. Het eerste jaar na aanleg zullen deze weinig bloeien omdat vele meerjarigen eerst investeren in wortels en bladeren. Daarom kan je voor het eerste jaar eenjarige bijmengen. Maar weet wel dat deze na verloop van tijd zullen verdwijnen want eenjarige hebben verstoorde bodem nodig en in een bloemenweide ga je niet spitten maar maaien. Maximaal meng je met 20 % eenjarige maar ook 10 % werkt al goed. Je moet opletten dat je niet te veel eenjarige hebt want deze kunnen de kieming en de groei van de meerjarige verhinderen.

In publieke ruimtes is men best voorzichtig met het mengen van eenjarige. Men krijgt het eerste jaar dan een beeld van uitbundige bloei van eenjarigen. De volgende jaren zal de bloei van de meerjarige meestal minder zijn.

Je kan de meerjarige en eenjarige soorten ook ruimtelijk scheiden. Dan leg je een bloemenakker en bloemenweide aan. Zo kan je bijvoorbeeld vooraan in het zicht een bloemenakker leggen voor de eerste jaren en daar achter een bloemenweide. Later kan je dan beslissen of de bloemenakker behoudt of ook omvormt naar een bloemenweide. Weet wel een bloemenakker moet je anders beheren dan een bloemenweide.

Gras mee inzaaien

Gras komt meestal spontaan en moet je dus niet mee inzaaien. Maar het kan nuttig zijn al grassoorten in te zaaien die niet te dominant zijn om zo dominante grassen minder kans te geven. Indien je grassen mee inzaait neem dan niet meer dan 40 % graszaad en kies voor soorten zoals Gewoon reukgras, Gewoon struisgras, Kamgras, Rood zwenkgras en Veldbeemdgras. Soorten zoals Glanshaver, Gestreepte witbol, Grote vossenstaart en Kropaar raden we niet aan.

Onderhoud

Het onderhouden van je bloemenweide doe je door te maaien. Natuurlijk niet zo frequent als bij een gazon. Afhankelijk van de voedselrijkdom (en dus van hoe snel je gras groeit) ga je 1, 2 of 3 keer maaien. Te veel voedsel zorgt namelijk voor minder bloeiende planten en meer gras. Daarom moet je maaien, gras laten drogen en dan afvoeren. Het gras laten liggen zodat het rot op je bloemenweide zal niet leiden tot meer bloemen, integendeel. Maaien doe je met een zeis, bosmaaier of maaibalk. Met een grasmachine is dit moeilijk want meestal is het gras daarvoor te hoog. Als het gras is afgemaaid kan je dit laten drogen door het een aantal maal te keren en dan als hooi van je bloemenweide af te halen. Je kan ook het gras afvoeren als je het juist hebt afgedaan, maar dan is het veel zwaarder en veel groter in volume. Nat gras kan je ook niet bewaren. Je moet dus plaats voorzien voor hooi of om een hoop nat gras te leggen.

Hoeveel keer en wanneer je best maait hangt af van de hoeveelheid voedsel in de bodem van je bloemenweide. Dit kan je bepalen door te kijken naar de grassoorten en andere wilde planten in je bloemenweide. Dit is echter niet zo eenvoudig. Indien er bijna alleen gras staat raden we je aan minstens twee keer per jaar te maaien. De eerste keer half mei, de tweede keer in september. Indien je merkt dat je bodem zeer voedselrijk is en je gras dus snel groeit kan je ook 3 keer per jaar maaien, 1 keer terug einde mei, 1 keer in juli en 1 keer eind september. Je moet er zeker op letten dat je gras niet te lang wordt en plat valt. Na de laatste maaibeurt mag het gras niet veel langer worden dan 10 tot 15 cm anders gaat het in de winter plat vallen en verstikkend werken.

Komen in je bloemenweide soorten zoals Rode klaver, Smalle weegbree, Gewoon biggenkruid, Duizendblad of Sint-janskruid, dan moet je het maaitijdstip aanpassen naar 1 keer maaien eind juni, tweede keer half september. Het is nu ook het moment om zaad van gewenste bloemen in je bloemenweide te brengen. Dit zaad kan je kopen maar ook in wegbermen vinden. Zeker Gewone margriet en Knoopkruid zijn in veel bermen te vinden.

Wanneer je plekken hebt met voldoende bloemen maai je deze pas af wanneer de bloemen in zaad staan. Plekken met veel gras kan je vroeger afmaaien. In je tuin is het mogelijk om delen van je bloemenweide af te maaien en andere delen nog even te laten staan. Een paar weken later kan je dan de andere delen afmaaien zo is er altijd wat langer gras voor de dieren.

Maaien op maat

In een tuin is het perfect mogelijk te maaien op maat van planten en dieren. Planten die je graag ziet maai je af wanneer ze in zaad staan. Soorten zoals forse dominante grassen die je wil verminderen maai je als ze juist in bloei staan. Voor heel wat dieren is het belangrijk dat er lang gras aanwezig blijft en dat er variatie is in hoogte. Kort gemaaide graspaden wissel je af met delen die je vroeg maait en delen die je later maait. Zo staat er altijd wel ergens langer gras en korter gras. 

Hoeveel werk is het en wat kost het? 

De aanleg zelf vraagt vrij veel werk omdat je kale bodem moet hebben. Het onderhoud vraagt niet zoveel tijd, maar je moet wel het juiste materiaal zoals een zeis of bosmaaier aankopen. Het aankopen van zaad kost ongeveer € 1 tot € 2 per vierkante meter. 

Nog enkele extra tips

  • Je kan je bloemenweide bloemrijker maken door een bollen in te planten van bijvoorbeeld Krokus, Bostulp, Prairielelie of Kievitsbloem.
  • Je kan je bloemweide bloemenrijker maken door er vaste planten die tegen maaien kunnen zoals margrieten en knoopkruid in te planten. Deze planten kan je ofwel kopen ofwel zelf opkweken vanuit zaad.

Goede bronnen voor zaden uit onze regio zijn wegbermen of bedrijven als: