Bouwen aan groenexpertise

Ecologisch bermbeheer

Mooie stukjes natuur aan de kant van de weg

Definitie:

Door middel van ecologisch bermbeheer probeert de Vlaamse overheid om de habitat- en verbindingsfunctie van de wegbermen te verbeteren. De oppervlakte van alle bermen samen (zowel langs spoor-, water- als autowegen) vormt immers een groot natuurgebied in Vlaanderen. Bermen zijn vaak ook de laatste uitwijkplaats voor dieren en planten waarvan het oorspronkelijke leefgebied is verdwenen. En dan is er ook nog het visuele aspect, iedereen kijkt waarschijnlijker liever op een berm vol bloemen, dan naar een monotone grasvlakte. Doordat mensen zien hoe de bermen ecologisch worden beheerd, kan ook het bewustzijn rond natuur worden vergroot.

Het Bermdecreet, dat werd goedgekeurd in 1984, legt de spelregels vast voor het ecologisch beheren van bermen. Het besluit bevat, naast de verplichting om een bermbeheersplan op te stellen, drie belangrijke regels om tot een meer natuurlijk beheer van bermen te komen: bermen mogen pas gemaaid worden na 15 juni - een tweede maaibeurt mag pas plaatsvinden na 15 september het bermmaaisel moet binnen de tien dagen van de berm verwijderd worden het gebruik van bestrijdingsmiddelen is verboden (zie reductieprogramma voor bestrijdingsmiddelen) De eerste regel zorgt ervoor dat men een grotere variatie in de plantengroei op de berm verkrijgt, omdat er op het moment van de eerste maaibeurt al veel meer soorten zaad hebben. Om het werk te spreiden worden bermen in de praktijk echter al vanaf mei (tot juli) voor de eerste maal gemaaid. De tweede maaibeurt vindt plaats in september of oktober. Het laten liggen van maaisel werkt bodemverrijkend en is nefast voor de echte graslandplanten, waardoor enkel dominante, weinig waardevolle planten zoals hoge grassen en brandnetels voorkomen. Door het maaisel te verwijderen wordt de bodem schraler (voedselarmer) en krijgen een hoop andere, vaak bloeiende planten ook de kans om te kiemen en zich te vestigen. Het gras groeit trager en op termijn moet er minder gemaaid worden. Bestrijdingsmiddelen zijn niet goed voor het milieu en zijn dus onverenigbaar met een beheer dat er is op gericht om de natuurwaarde van een berm te verhogen.

Uitgebreid:

Een bermbeheersplan zorgt ervoor dat men op een doordachte manier de bermen kan beheren. Zo'n bermbeheersplan moet met verschillende dingen rekening houden zoals verkeersveiligheid, de technische mogelijkheden en de kosten van dit beheer. De opmaak van een bermbeheersplan begint met het samen leggen van verschillende uitgangspunten, zoals verkeersveiligheid, ecologie en landschappelijke waarde. Omdat het wegbermen zijn, komt de verkeersveiligheid altijd op de eerste plaats, maar het afwegen tussen landschappelijke en ecologische waarde is niet altijd even gemakkelijk. Zo kan het uit ecologisch standpunt beter zijn om een struikbegroeiing toe te laten, terwijl dit dan weer het open zicht vanaf de weg op het landschap kan verhinderen. Als deze struiken echter het zicht op de weg of een kruispunt zouden kunnen belemmeren is het aanplanten van struiken geen optie meer. Als de keuze tussen de twee standpunten is gemaakt wordt de maaifrequentie en het tijdstip van maaien voor een bepaalde berm (meestal groep van bermen) vastgelegd in het beheerplan en kan het ecologisch bermbeheer beginnen.

Lectuur:

een stand van zaken over de opmaak van bermbeheersplannen langs snelwegen, vindt men op: http://www.wegen.vlaanderen.be/wegen/bermen/bermbeheer/praktijk.php(opent nieuw venster) Zwaenepoel, A. & Maelfait, J.-P. (1997). Bermen en dijken, van het weiden langs 's heren straeten tot het bermbesluit. In : Hermy M. & De Blust G. (1997). Punten en lijnen in het landschap, p. 143-172