Bestaan moederbomen echt?

Van de douglasspar (Pseudotsuga menziesii) is aangetoond dat deze naaldboom in zijn landen van herkomst over een uitgebreid ondergronds netwerk van ectomycorrhizasymbionten beschikt, die aan de wortels zijn gebonden (Suzanne Simard, 2015). Dit netwerk staat in verbinding met talrijke soortgenoten en andere bomen in zijn directe omgeving. De zwamdraden transporteren koolstof en stikstof van boom naar boom en terug. Het schimmelnetwerk zorgt voor uitwisseling van uit de bodem opgenomen of door de boomwortels aan de zwamvlok doorgegeven bouw- en voedingsstoffen tussen bomen onderling en draagt zo bij aan de overlevingskansen van alle bomen die met het netwerk verbonden zijn. Oude bomen of zogenaamde moederbomen spelen een belangrijke rol: ze geven niet alleen voedingsstoffen en suikers aan kiemplanten door, maar blijven zelfs tot na hun dood nog belangrijk voor hun kroost als voedselbron. Op deze wijze worden niet alleen de genen, maar tevens al het in de oude boom geïnvesteerde organische materiaal geleidelijk van generatie op generatie doorgegeven.

Enkele jaren eerder (Keizer, 2012) werd aangetoond, dat voor de beuk hetzelfde blijkt op te gaan. De wortels van moederbomen van de beuk worden door de rodekool- of amethistzwam (Laccaria amethystina) verbonden met die van de zaailingen (mastjaar) die binnen de kroonprojectie en rondom de stam van de oude boom gekiemd zijn.

De kiemplanten worden door de gemycorriseerde wortels van de boom via een "navelstreng" van energie (suikers) voorzien, tot ze voldoende blad hebben aangemaakt om op eigen benen te kunnen staan en in onderlinge concurrentie uitmaken wie uiteindelijk in de voetsporen van de "moeder" mag treden en haar plaats mag overnemen.

Zie de onderstaande fotogalerij, waarin de onderlinge interacties tussen de ectomycorrhiza's van Laccaria amethystina, de adventiefwortels van de moederboom, de gemycorrhiseerde zaailingen en enkele aan oudere beuken gebonden russula's en melkzwammen worden gedocumenteerd en in beeld worden gebracht.

Op de pagina Ectomycorrhizae and the Mothertree vind je aanvullende informatie in het Engels.

Bron: Keizer, G.J. (2015). Mycological Tree Assessment - Geen bomen zonder zwammen. Brussel: Inverde.(opent nieuw venster)

Rodekoolzwam
Laccaria amethystina (Gerrit Jan Keizer)
Ectomycorrhiza
Ectomycorrhiza Laccaria amethystina (Gerrit Jan Keizer)
Zaailingen beuk in mastjaar (Gerrit Jan Keizer)
Zaailingen beuk met gemycorrhiseerde wortels (Gerrit Jan Keizer)
Wortelbaan adventieve wortels en zaailingen beuk
Wortelbaan adventieve wortel gevolgd door zaailingen beuk (Gerrit Jan Keizer)
Opslag beuken rondom stamvoet
Opslag beuken rondom stamvoet (Gerrit Jan Keizer)
Ectomycorrhiza Lactarius
Ectomycorrhiza Lactarius bij grove den (G.J. Keizer)
Aan oudere beuken gebonden Russula fellea + Russula mairei + Lactarius blennius
Aan oudere beuken gebonden Russula fellea + Russula mairei + Lactarius blennius (Gerrit Jan Keizer)

Geschreven door:

Gerrit Jan Keizer
Gerrit Jan Keizer
Mycoloog