Een bredere visie is noodzakelijk
In een tijd waarin de roep om meer bomen in ons straatbeeld luider klinkt dan ooit, is het van essentieel belang om een bredere visie te omarmen als het gaat om het beheer van bomen in onze steden en gemeenten. Hoewel bomen onmiskenbaar bijdragen aan een leefbare omgeving, moeten we ook de uitdagingen en hinder die ze met zich mee kunnen brengen niet uit het oog verliezen.
Een cruciale stap naar een evenwichtige benadering van bomen in het stedelijke landschap is het opstellen van een doordacht beleidsplan. Zo'n plan biedt niet alleen de nodige erkenning voor straatbomen, maar legt ook de basis voor een gestructureerd en duurzaam beheer van het bestaande bomenbestand en de uitbreiding ervan. Het is de sleutel tot het voorkomen van willekeurige beslissingen en waarborgt een consequente en duurzame aanpak. Dit is nodig om bomen maximale diensten te laten leveren, aangezien de impact van de boom exponentieel stijgt met de grote van de boom! Het is dus belangrijk om bomen de kans te geven om oud te worden.
Maar zelfs met een goed doordacht bomenplan in de hand kunnen bomen soms voor hinder zorgen, vooral wanneer ze zich in de directe omgeving van woningen of gebouwen bevinden. Hoe dichter bij de boom, hoe groter de impact, zowel in positieve als negatieve zin. De straatbewoners ervaren relatief gezien de grootste baten maar ook lasten van deze bomen.
Beslisbomen
Belsisbomen kunnen de vorm hebben van een stroomschema met ja/nee-vragen of een afwegingskader op basis van een puntensysteem. Het eindpunt in het stroomschema of het aantal punten in het afwegingskader bepaalt dan welke beheersbeslissing er genomen zal worden. Het biedt een kader waarbinnen verschillende parameters, zoals boomsoort, locatie, leeftijd en de mate van hinder, worden geëvalueerd. Op basis van deze evaluatie kan een passend beheerplan worden voorgesteld, waarbij het kappen van de boom altijd als laatste optie wordt overwogen. Hoe de beslisboom er exact uitziet kan worden aangepast aan specifieke behoeften en omstandigheden van de stad of gemeente. Hierdoor zijn beslisbomen een flexibel instrument.
Voorbeeld stroomschema voor schaduwhinder (Zedelgem)
Door steeds dezelfde beslisbomen te volgen en te gebruiken, wordt op eenzelfde, objectieve manier een beslissing genomen en advies gegeven bij klachten of bij het behandelen van omgevingsvergunningen. Door grondig na te denken over het ontwerp van een beslisboom, en dit bijgevolg ook vast te leggen, kunnen bepaalde parameters meer doorwegen dan anderen. Ook wordt de willekeur van beslissingen weg gefilterd en valt de ambtenaar op steeds dezelfde grondslag terug zodat een duidelijke argumentatie kan gegeven worden aan de beslissing. Door het consequent gebruik van beslisbomen wordt bewuster omgesprongen met de bestaande bomen en hun beheer.
Voorbeeld afwegingskader met punten voor overlast (Leen Devinck)
Het opstellen van beslisbomen vereist aandacht voor detail en een doordachte puntenschaal. Duidelijke omschrijvingen en richtlijnen zijn essentieel om ervoor te zorgen dat verschillende ambtenaren dezelfde uitkomst kunnen bereiken, ongeacht de context. Hoe minder twijfel er is, hoe beter het systeem zal werken.
De beslisbomen of het afwegingskader kunnen een grondslag vinden in beleidsplannen of gedragen worden door het bestuur, maar kan evengoed dienen als intern werkdocument. Voor beiden is er iets te zeggen: een intern werkdocument kan in het begin makkelijk aangepast en afgesteld worden zodat een mooi eindresultaat alsnog kan worden goedgekeurd door het bestuur. Eens het is goedgekeurd, kan je steun vinden bij het bestuur en staan ze achter de beslissingen die genomen worden op basis van de beslisbomen/afwegingskaders.
Draagvlak
Ter plaatse te gaan met de aanvrager om de beoordeling in te vullen en te bekijken wat de mogelijkheden zijn kan het draagvlak rond openbaar groen vergroten. Probeer de burger mee te betrekken in het verhaal van duurzaam groen, geef de positieve aspecten en de boomwaarde weer zodat duidelijk is waarom een bepaalde beslissing wordt genomen. Geef indien mogelijk of gewenst een beknopt advies ter plaatse en luister naar elkaars overtuigingen zodat er op een constructieve manier wordt overlegd. De burger moet geïnformeerd worden over de beslisbomen en het nut ervan, waarom ze gebruikt worden en waarom bestaande bomen behouden moeten blijven en oudere bomen niet gelijk staan aan nieuwe aanplant. Zo treed de groenambtenaar, -medewerkers of schepen op als ambassadeur van openbaar groen.
Bomen in het straatbeeld dragen bij aan een leefbare omgeving. De positieve aspecten van een boom worden alleen maar belangrijker naarmate de boom in omvang toeneemt. We zien allemaal graag meer bomen op openbaar domein, er zijn dan ook verschillende acties zoals het bomencharter, meer bos in Vlaanderen…Maar soms durven we ook wel eens vergeten dat we ons bestaand bomenbestand moeten appreciëren, goed beheren en gezond houden. Dit kan door effectieve besluitvormingsinstrumenten zoals beslisbomen te implementeren. Op die manier kunnen we een evenwicht vinden tussen de voordelen van bomen en de mogelijke hinder die ze met zich mee kunnen brengen.
Meer weten?
Bekijk het webinar ‘Beslisbomen’ op http://vvog.info/dossier-beslisbomen(opent nieuw venster) en/of vraag ons ‘Dossier beslisbomen’ op, waarin we op een eenvoudige en praktische manier een bepaald thema kort uitwerken en een naslagwerk aanbieden zodat je hiermee aan de slag kan gaan. We reiken hiermee enkele belangrijke aandachtspunten, praktische tips en concrete voorbeelden van beslisbomen of -matrices aan. Vraag het gerust op via info@vvog.info .
Auteur: Leen Devinck
