Bouwen aan groenexpertise

Grauwe franjepoot

Phalaropus lobatus

De Grauwe franjepoot is een elegant steltlopertje met een geheel zwarte, naaldvormige snavel. Volwassen vogels zijn donkergrijs, met twee gele lengtestrepen over de bovendelen, een roodachtige zijhals en een witte buik, kin, keel en klein vlekje boven het oog. Het vrouwtje is mooier gekleurd dan het mannetje. Dit omdat de rollen van het mannetje en het vrouwtje zijn omgekeerd. Het mannetje broedt en verzorgt de jongen. Het broed doet deze soort in IJsland, Noord-Schotland, Noorwegen, Zweden, Finland en verder oostelijk doorheen Noord-Rusland. In Vlaanderen is de Grauwe franjepoot een zeldzame doortrekker van de kustpolders en langsheen de Beneden-Zeeschelde.
Beheer:
Het in stand houden van grotere veedrinkpoelen in de kustpolders is een belangrijke beheermaatregel, net als de aanleg en het behoud van ondiepe zoetwaterplassen langsheen de kust en grote rivieren. Essentieel is het in stand houden van een goede waterkwaliteit (geen bemesting in de bufferzone van de plas).
Het in stand houden van grotere veedrinkpoelen in de kustpolders is een belangrijke beheermaatregel, net als de aanleg en het behoud van ondiepe zoetwaterplassen langsheen de kust en grote rivieren. Essentieel is het in stand houden van een goede waterkwaliteit (geen bemesting in de bufferzone van de plas).
De Grauwe franjepoot is een elegant steltlopertje met een geheel zwarte, naaldvormige snavel. Volwassen vogels zijn donkergrijs, met twee gele lengtestrepen over de bovendelen, een roodachtige zijhals en een witte buik, kin, keel en klein vlekje boven het oog. Het vrouwtje is mooier gekleurd dan het mannetje. Het winterkleed is overwegend lichtgrijs met witte strepen, met een zwart maskertje rond het oog. De jonge vogels zijn bruiner en hebben zowel het maskertje rond het oog als de gele lengtestrepen op de bovendelen en bovendien een zwarte kopkap en een opvallende roodbruine tint op de hals en zijborst. In vlucht is een witte vleugelstreep zichtbaar, net als witte zijden van de overigens donkere stuit.
Areaal:
Het broedareaal omvat IJsland, Noord-Schotland, Noorwegen, Zweden, Finland en verder oostelijk doorheen Noord-Rusland. Franjepoten trekken van eind juli tot begin september vooral over Oost-Europa via de Zwarte en de Kaspische Zee naar het zuidoosten. Het overwinteringsgebied van de Europese populatie bevindt zich voornamelijk aan de Arabische Zee ver van de kust. In Vlaanderen is de Grauwe franjepoot een zeldzame doortrekker van de kustpolders en langsheen de Beneden-Zeeschelde. Het gaat meestal om juveniele vogels in het najaar. Voorjaarswaarnemingen van volwassen vogels zijn er niet ieder jaar en bovendien blijven de vogels dan meestal niet langer dan een dag ter plaatse.
Ecologie:
De soort broedt vooral op de toendra in vochtige moerassen en poeltjes of ook op berghellingen boven de boomgrens (fjelds). De rollen van het mannetje en het vrouwtje zijn bij deze soort omgekeerd. Het mannetje broedt en verzorgt de jongen. Op trek is de soort sterk gebonden aan zoet water met een voorkeur voor kleine, stilstaande, ondiepe poelen. In Vlaanderen wordt ze meestal waargenomen in kleine weideplasjes en sloten in het poldergebied langsheen de kustlijn en in gelijkaardige biotopen in het binnenland. Ze zoekt vaak zwemmend en om zich heen pikkend haar voedsel bij elkaar, bestaande uit insecten(larven), kreeftachtigen en zaden.
Rode lijst:
Criteria niet van toepassing
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Ja
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Status:
Niet broedend - doortrekker/overwinteraar in kleine aantallen (
Bedreigingen:
Habitatverlies (bv. dempen van veedrinkpoelen, uitdroging van ondiepe plassen) en watervervuiling (bv. door bemesting van omliggend weiland) zijn de voornaamste bedreigingen voor de soort.