Bouwen aan groenexpertise

Kleinst waterhoen

Porzana pusilla

Het Kleinst waterhoen is de kleinste rallensoort in Europa. Hij is vooral te onderscheiden van het Klein waterhoen door de nooit rode snavelbasis, de meer zwart-witte bandering op de flanken (vooral een verschil bij volwassen vogels) en de witte kringetjes op de bovenvleugeldekveren. De zang, die vooral ’s nachts wordt gebracht, is een nogal zacht, droog geratel.

Beheer:

Gunstige beheermaatregelen zijn het creëren, uitbreiden en in stand houden van geschikt nat habitat, vooral ondiepe biezen- en zeggenmoerassen met stabiele waterstand. Verdroging moet tegengegaan worden. Bovendien moet voldoende rust gegarandeerd worden.

Gunstige beheermaatregelen zijn het creëren, uitbreiden en in stand houden van geschikt nat habitat, vooral ondiepe biezen- en zeggenmoerassen met stabiele waterstand. Verdroging moet tegengegaan worden. Bovendien moet voldoende rust gegarandeerd worden.

Leefgebied en trend

Het Kleinst waterhoen is de kleinste rallensoort in Europa. Hij is vooral te onderscheiden van het Klein waterhoen door de nooit rode snavelbasis, de meer zwart-witte bandering op de flanken (vooral een verschil bij volwassen vogels) en de witte kringetjes op de bovenvleugeldekveren. De zang, die vooral ’s nachts wordt gebracht, is een nogal zacht, droog geratel. Het Kleinst Waterhoen komt vooral tot broeden in Spanje, Oost-Europa en Azië. Elders in Europa zijn de aantallen marginaal en is het areaal verbrokkeld. In Vlaanderen is de soort een onregelmatige broedvogel. In 1999 en 2000 werden 2-3 baltsende mannetjes gehoord op het Groot Schietveld in Brecht (Antwerpen), met in 1999 minstens één succesvol broedgeval en in 2000 minstens één mislukt broedgeval. In 2005 was er een waarschijnlijk broedgeval (aanwezig koppel) in het Wik in Genk en in 2008 en 2009 was er één baltsend mannetje aanwezig in resp. het Schulensbroek in Herk-de-Stad en de Maten in Genk. In de periode 2013-2018 zijn er slechts enkele territoria en/of broedgevallen gekend. In juni en begin juli 2015 kon een Kleinst Waterhoen gezien en gehoord worden in de Wijvenheide in Zonhoven. In mei 2018 was er een zingend mannetje aanwezig in de IJzervallei in Diksmuide, maar aanwijzingen voor een succesvol broedgeval bleven helaas uit. Hoewel er zeker territoria/broedgevallen kunnen gemist worden, kunnen we uit de beschikbare gegevens aannemen dat het Kleinst Waterhoen nog steeds een eerder toevallige broedvogel is in Vlaanderen. In Nederland werden tijdens de atlasperiode 2013-2015 resp. 19, 20 en 7 territoriale vogels vastgesteld, waarvan bijna de helft in de drie noordoostelijke provincies. De soort lijkt te profiteren van de aanleg en uitbreiding van natte natuurontwikkelingsgebieden.

Ecologie:

De soort broedt in natte biezen- en zeggenweiden met water dat maximaal tot kniehoogte reikt, soms met wat riet. In de trekperiode kan de soort ook gezien worden in andere vochtige terreinen, zoals bv. rivieroevers, slik langs begroeide oevers van waterplassen of rietvelden.

Rode lijst:
Zeldzaam
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Ja
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Status:

Onregelmatige broedvogel.

Rode Lijst POP-VL KT-VL LT-VL KT-BEL LT-BEL Trend Europa
Niet opgenomen 0-3 Fluctuerend Fluctuerend - - NS
  • Rode lijst: De Rode Lijst-status van de soort in Vlaanderen op basis van Devos et al. (2016)
  • Pop VL: de minimale en de maximale broedpopulatie in Vlaanderen in de periode 2013-2018.
  • KT-Trend: de kortetermijntrend (2007-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • LT-Trend: de langetermijntrend (1980-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • Trend Europa: de gerapporteerde trendrichting op basis van data verzameld in 26 Europese lidstaten in de periode 2008-2018 (bron: www.ebcc.info(opent nieuw venster))
  • NS = niet significant
Bedreigingen:

Habitatverlies door drainage van moerasgebieden en intensivering van de landbouw zijn de voornaamste bedreigingen voor de soort.

In samenwerking met: