Bouwen aan groenexpertise

Merel

Turdus merula

De Merel komt in bijna alle tuinen en bossen voor. De vrouwtjes zijn bruin en de mannetjes zwart. Ze zijn in bijna elke tuin te vinden. Ze zoeken hun voedsel op de grond tussen de bladeren of gras: regenwormen en andere insecten.

Beheer:

De Merel leeft voornamelijk van regenwormen. Ze hebben daarvoor een vochtige bodem nodig, anders zitten de wormen te diep. Merels broeden het liefst in dicht struikgewas, brede hagen enzovoort. Van nature hebben ze weinig last van predatie door kraaiachtigen, maar door te smalle hagen of een tekort aan (stekelige) struiken kan het verlies van eieren en kuikens oplopen. Er wordt dan snel een tweede broedsel gestart.

De Duitse merels worden getroffen door een epidemie die al voor honderdduizenden vogels fataal is afgelopen. Verantwoordelijk voor de ziekte is het Usutu-virus. Dat is oorspronkelijk afkomstig uit Afrika en is vermoedelijk door besmette trekvogels, zoals zwaluwen, naar Europa gebracht. Het wordt overgebracht door muggen. Het virus besmet vele soorten vogels, maar het is vooral gevaarlijk voor merels. In Duitsland heeft het al aan zo’n driehonderdduizend merels het leven gekost. Op sommige zwaar getroffen plaatsen waren er hele wijken waar in de tuinen geen merel meer te vinden was. Besmette merels zien er verzwakt uit, ze zijn vaak apathisch, ze hebben een verfomfaaid verenkleed en ze kunnen nauwelijks nog vliegen. Het virus kan ook mensen besmetten, maar het is voor ons weinig gevaarlijk; het veroorzaakt griepachtige symptomen. Het virus kan naar schatting een derde van de merels uitroeien. Daarna herstelt de populatie zich omdat de vogels die resistent zijn tegen het virus het overleven en zich voortplanten.

Leefgebied en trend

Tot 2013 vertoonde de ABV-trend voor Merel nauwelijks schommelingen en leek deze erg algemene soort stand te houden over geheel Vlaanderen. Vanaf de derde en vooral de vierde telcyclus worden opvallend lagere aantallen waargenomen. In dezelfde periode werden ook steeds meer dode adulte en jonge merels gevonden als gevolg van de uitbraak van het Usutu-virus. Erg recent (veldwaarnemingen in Vlaanderen 2019/2020) lijkt het erop dat de populaties zich weer enigszins aan het herstellen zijn, maar het is nog wachten op de laatste ABV-analyses om na te gaan of die waarnemingen ook stroken met de verzamelde cijfers. De laatste grote inventarisatieronde in Nederland vond plaats net voor de uitbraak van Usutu en ook de verzamelde Europese cijfers wijzen voorlopig nog niet op een Europese impact van het virus op de gerapporteerde aantallen en trends.

Areaal:

De Merel is een van de algemeenste vogelsoorten van de Lage landen.

Weetje:

Merels zijn nu echte tuinvogels, maar vroeger kwamen ze vooral in bossen voor. Toch schreef A. van der Kroe al in 1777 “zy reizen niet noch vliegen by benden, gelyk de Lysters. Dan, schoon onder elkander veel wilder, zyn ze het niet ten opzigte van de Menschen”.

Rode lijst:
Niet bedreigd
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Status:
Rode Lijst POP-VL KT-VL LT-VL KT-BEL LT-BEL Trend Europa
Momenteel niet in gevaar 350 000-500 000 -21% - +39% +28% Toename
  • Rode lijst: De Rode Lijst-status van de soort in Vlaanderen op basis van Devos et al. (2016)
  • Pop VL: de minimale en de maximale broedpopulatie in Vlaanderen in de periode 2013-2018.
  • KT-Trend: de kortetermijntrend (2007-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • LT-Trend: de langetermijntrend (1980-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • Trend Europa: de gerapporteerde trendrichting op basis van data verzameld in 26 Europese lidstaten in de periode 2008-2018 (bron: www.ebcc.info(opent nieuw venster))
  • NS = niet significant
In samenwerking met: