Bouwen aan groenexpertise

Rivierdonderpad

Cottus perifretum

De Rivierdonderpad is een kleine vissoort (max. 15 cm) en lijkt sterk op de Beekdonderpad. Bij de Rivierdonderpad zijn echter de flanken ruw bij jonge vissen of zijn er stekeltjes aanwezig vanaf de borstvin tot minimaal aan de tweede rugvin. Deze stekels zijn zichtbaar en voelbaar. Net als de Beekdonderpad heeft de Rivierdonderpad een dikke kop en een brede, onderliggende mond. De ogen liggen dicht bijeen boven de kop. Schubben ontbreken. De kleur is vuilbruin met donkere vlekken, die de soort een gecamoufleerd uiterlijk geeft. Tijdens de voortplantingsperiode worden de territoriale mannetjes pikzwart. De rugvin heeft een kort, voorste en langer, achterste gedeelte.

Beheer:

De soort is gebaat met behoud en herstel van natuurlijke, vrij meanderende beken en rivieren, waar ruimingen achterwege blijven. Een goede waterkwaliteit is cruciaal, zodat riooloverstorten en diffuse verontreiniging (bv. door akkererosie en uitspoeling van meststoffen) absoluut moeten geweerd worden. Naar de fysische structuur van het leefgebied is de lokale aanwezigheid van hard substraat op de beekbodem een absolute noodzaak. Daartoe kan overwogen worden om bv. lokale ijzerzandsteensubstraten te herstellen of te introduceren. Migratieknelpunten, zoals stuwen, dienen weggewerkt. Bij een gefaseerde aanpak verdienen de bovenlopen in de leefgebieden de eerste prioriteit.

  Voor de Rivierdonderpad werd samen met Beekprik en Kleine modderkruiper een soortbeschermingsprogramma opgesteld, meer info vind je bij ANB.(opent nieuw venster)

Gerelateerd onderwerp

Beekdonderpad

De Rivierdonderpad is een kleine vissoort (max. 15 cm) met dikke kop en brede, onderliggende mond. De ogen liggen dicht bijeen boven de kop. Schubben ontbreken. De kleur is vuilbruin met donkere vlekken, die de soort een gecamoufleerd uiterlijk geeft. Tijdens de voortplantingsperiode worden de territoriale mannetjes pikzwart. De rugvin heeft een kort, voorste en langer, achterste gedeelte.

Areaal:

In het Zeescheldebekken komt de soort voor in de Beneden-Zeeschelde en ook in de Zwanebeek en de Laarse Beek. In het bekken van de Kleine Nete zijn er vrij regelmatig vangsten, in de Kleine Nete zelf maar ook in heel wat van de bovenlopen. Daarnaast is dit ook het geval in de Liermansloop, de Bollaak-Molenbeek en zijbeken de Tappelbeek, de Kleine Wilboerebeek en de Kleine Beek. Zeer recent werd Rivierdonderpad ook in de benedenloop van de Grote Nete gevangen. In het Demerbekken is de soort slechts bekend van de Dorpbronbeek (een zijloop van de Kleine Gete), in het Zennebekken van de beken rond het Hallerbos, in het Dijlebekken van de Nethen, in het bekken van de Bovenschelde van de bovenlopen van Zwalm en Markebeek en in het Denderbekken van de Terkleppenbeek en de Hollebeek. In het stroomgebied van de Maas wordt dit visje massaal aangetroffen in de Voer, maar er zijn ook meldingen uit de Grensmaas, de Berwijn en de Beek.

Weetje:

In België komen er van nature twee rivierdonderpadsoorten voor: Cottus perifretum in het stroomgebied van de Schelde en Cottus rhenanus in het stroomgebied van de Maas. Vroeger kwam de rivierdonderpad sensu lato frequent voor in de Vlaamse bovenlopen. Tegenwoordig is hij zeldzaam in de Vlaamse waterlopen (Rode Lijst status: kwetsbaar) en volledig beschermd door de visserijwetgeving. In ongeveer heel West-Europa wordt de rivierdonderpad als sterk bedreigd beschouwd en is hij opgenomen in Bijlage II van de Europese Habitatrichtlijn (92/43/EEC). Genetisch onderzoek heeft uitgewezen dat de genetische diversiteit voor Cottus perifretum in Vlaanderen laag en sterk gefragmenteerd is tussen de verschillende resterende populaties. Elke populatie kan dan ook als een aparte beheerseenheid (BE) beschouwd worden. Om verder verlies aan genetische variabiliteit tegen te gaan, dienen maatregelen genomen te worden om alle, of toch zoveel mogelijk, Cottus perifretum populaties maximaal te beschermen. (uit: "Herstelprogramma rivierdonderpad Demerbekken", INBO projectleider D. De Charleroy, 2012)

Ecologie:

De Rivierdonderpad is een typische bodemvis van ondiepe, zuurstofrijke, snelstromende beken. Op het structuurrijk substraat van zand, kiezels, stenen, takken en wortels wordt naar voedsel (insectenlarven en kreeftachtigen) gezocht en is schuilgelegenheid aanwezig. Ook in trager stromende viszones en in meren kan de soort voorkomen op voorwaarde dat het water helder, zuurstofrijk en koel is. Het is een zeer honkvaste soort. Eieren worden afgezet onder een steen en door het mannetje bewaakt.

Rode lijst:
Zeldzaam
Habitatrichtlijn 2:
Ja
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Categorie 4 (Artikel 3,2)
Bedreigingen:

Rivierdonderpadden zijn zeer gevoelig voor waterverontreiniging en voor veranderingen in de fysische omgeving van waterlopen. Beekregulaties en ruimingen zijn nefast voor de soort. Ook sedimentatie in de waterlopen door slib of leem die afspoelt van akkers (bv. doordat weilanden omgezet worden in akkers) zijn problematisch. Uitwisseling tussen populaties wordt verhinderd door de slechte waterkwaliteit van de midden- of benedenlopen en de aanwezigheid van migratiebarrières.

In samenwerking met: