Rode wouw

Leefgebied en trend

De Rode wouw is één van onze grootste roofvogels, ongeveer even groot als de Buizerd maar zeer verschillend in bouw. Het slanke lichaam, de lange smalle vleugels en lange, duidelijk gevorkte staart geven de soort een sierlijk uiterlijk. De kop is grijswit, de boven- en onderdelen roestbruin met smalle zwarte strepen en de slagpennen donkerbruin. Een opvallend kenmerk is het grote witte venster op de ondervleugel gevormd door de binnenste handpennen. De bovenzijde van de staart is altijd egaal roestbruin. De Rode Wouw is endemisch in het West-Palearctische gebied. Ruwweg 90% van de wereldpopulatie broedt in Europa. De soort is in Vlaanderen altijd een zeldzame broedvogel geweest. Ook in de laatste jaren is het aantal zekere broedgevallen beperkt en niet-jaarlijks. In de Voerstreek werden in 2016, 2017 en 2018 resp. 2, 4 en 5-6 broedgevallen vastgesteld. De laatste gedocumenteerde geslaagde broedgevallen in andere provincies waren in het Dijleland in 2014 en in Moerbeke-Waas in 2017. In 2016 was er ook een broedpoging in de regio Heist-op-den-Berg . Andere gekende zekere broedgevallen dateren van ongeveer 20 jaar geleden. Zo was er in 2000 een mislukt broedsel in Ieper (W-Vl) en in 1998 een broedpoging in een populierenbos in Ursel (O-Vl) die mislukte als gevolg van een zware storm. Een broedsel in Assenede in 1977 onderging eenzelfde lot. Het lijkt voorbarig om op basis van de recente broedgevallen en broedpogingen sinds 2014 te spreken van een trendbreuk. Maar de historiek van Rode Wouwen in Vlaanderen vertoont wel opvallende parallellen met de situatie in Nederland. Na het eerste nieuw broedgeval voor Nederland in 1977 bleef het aantal broedparen ook daar zeer beperkt. Vanaf de vroege jaren ‘90, toen de soort in Duitsland sterk begon af te nemen, broedden er geen Rode Wouwen meer in Nederland. In 2010 vestigde zich opnieuw een broedpaar en de populatie groeide verder van drie broedparen in 2014 naar momenteel 10 tot 15 broedparen. De Rode Wouwen die Nederland hebben gekoloniseerd zijn wellicht afkomstig uit Wallonië of Duitsland. In de laatste 10 jaar zien we in Wallonië een verdubbeling van het aantalbroedparen (150-180 tussen 2001 en 2007, 335-350 in 2016) en in Nordrhein-Westfalen is in de laatste 10 jaar ook een toename vastgesteld, ondanks een netto afname in heel Duitsland. Rond 1950 had de Rode Wouw erg te lijden onder menselijke vervolging en intensivering van de landbouw. Daarna volgde een gematigd herstel, maar de soort is sinds 2005 door IUCN geclassificeerd als ‘Bijna in gevaar’ doordat de kernpopulaties in Duitsland, Frankrijk en Spanje sinds 1990 sterk zijn afgenomen en in bepaalde regio’s van deze landen momenteel nog steeds een dalende trend zichtbaar is. In Duitsland werden afhankelijk van de regio populatieafnames vastgesteld van 25 tot 50%, in Frankrijk was er een globale daling van ongeveer 25% (sommige regio’s tot 80%) en in Spanje zag men een daling van 27 tot 42%. Het maximaal aantal broedparen in Duitsland, Frankrijk en Spanje werd in recente jaren geschat op resp. ongeveer 18.000, 3.000 en 2.400 (BirdLife International 2017). Daartegenover staat een groei van de populaties in Groot-Brittannië, Polen, Zweden en Zwitserland met een huidig geschat aantal broedparen van resp. minstens 3.000, 1.800, 2.200 en 1.500 (BirdLife International 2017). In principe kan de Rode Wouw Vlaanderen dus vanuit bijna alle windstreken koloniseren.