Bouwen aan groenexpertise

Vale vleermuis

Myotis myotis

De vale vleermuis is, met zijn vleugelspanwijdte van 350-450 mm en gewicht van 28-40g, de grootste West-Europese vleermuissoort. Naast de grootte zijn de dikke, roze snuit en de vrij grote, langwerpige en vlezige oren goede kenmerken. Het oor heeft aan de voorrand bovendien een duidelijke knik. Net zoals veel soorten uit zijn geslacht heeft hij een grijzig bruine, soms rossige rugvacht en een veel blekere , beige tot grijswitte buikvacht. De vleugels zijn breed met smalle vleugeltoppen. Dat stelt hem in staat om zowel snel te vliegen als zeer wendbaar te zijn. De Vale vleermuis is een warmteminnende soort, die vooral voorkomt in open lichtbebost gebied. In het noorden van het leefgebied komen ze vooral voor rond gebouwen. De kraamkolonies bevinden zich meestal in gebouwen, als zolders en kerktorens, maar in het zuiden ook in grotten. Ze vliegen rustig en meestal laag bij de grond. Hij jaagt voornamelijk op de grond op grotere insecten. Soms worden mestkevers, meikevers en motten in de lucht gevangen, maar kevers, spinnen, sprinkhanen en krekels worden over het algemeen op de grond gevangen en opgegeten.
Beheer:
Zomerverblijfplaatsen. In het noordelijk deel van het verspreidingsgebied heeft deze warmteminnende soort haar kolonies op zolders. Een stabiele temperatuur van ongeveer 30°C is belangrijk. Bij voorkeur zijn de zolders ruim met een grote invliegopening. Solitaire dieren kunnen soms aangetroffen worden in nestkasten en holle bomen. De kraamkolonies kunnen bestaan uit honderden dieren. net als bij andere warmteminnende soorten is ook voor de vale vleermuis de groep belangrijk om te zorgen voor een stabiele en voldoende hoge temperatuur. In te kleine koloniegroepen kan de groep de temperatuur niet voldoende controleren. Winterverblijfplaasten. Vale vleermuizen overwinteren meestal in de grotere objecten, zoals mergelgroeven, grotten en forten. Daar zijn ze terug te vinden op de warmste plaasten, met temperaturen tussen 7 en 12°C. Hier kunnen ze soms grote groepen vormen. In Vlaanderen kunnen worden enkel solitaire dieren aangetroffen in de mergelgroeven.
De jachtgebieden worden vanuit de kolonie bereikt via een min of meer vaste route. De vlucht is daarbij vrij traag, 1 op 5 m hoogte. Het jachtgebied kan tot meer dan 25 km van de kolonie verwijderd zijn, maar de gemiddelde afstand bedraagt 7-8.5 km. De dieren vliegen 15-20 min. na zonsondergang uit en blijven heel de nacht weg. Als ze verrast worden door slecht weer kunnen ze een alternatieve dagverblijfplaats opzoeken, zoals een andere zolder, huizen of bomen.
Zijn sonar heeft een piekfrequentie van ongeveer 35 kHz.
Maximumleeftijd:
28 jaar
Areaal:
De vale vleermuis komt in geheel Europa voor, behalve op de Britse eilanden, in de Baltische staten en in Scandinavië. Plaatselijk is deze soort de algemeenste vleermuis, met kolonies van duizenden dieren. Tussen 1950 en 1970 zijn de aantallen bijna overal sterk teruggelopen en nadien gestabiliseerd. Plaatselijk neemt de soort terug toe. Vlaanderen ligt nabij de noordelijke grens van het verspreidingsgebied. Recente waarnemingen zijn beperkt tot enkele solitair overwinterende exemplaren in Limburgse mergelgroeven en het Zoniënwoud. Op minder dan 10 km van de grens met de Voerstreek is in Wallonië een kraamkolonie gekend van ca. 60 adulte dieren. Ze kunnen grote afstanden afleggen tussen de zomer- en winterverblijfplaats (gemiddeld 50 km, uitzonderlijk tot 390 km).
Levenscyclus en fenologie:
Vale vleermuizen worden pas seksueel actief na 2 jaar. Per vrouwtje is er 1 jong, dat begin juni wordt geboren. Na 3 weken kunnen de jongen vliegen en eind juli, na 6 weken, zijn ze zelfstandig. Op het einde van de zomer verzamelen de mannetjes een harem rond zich, die tot 6 vrouwtjes kan bevatten. Soms gebeuren de paringen ook in de winterslaap.
Ecologie:
De vale vleermuis jaagt bij voorkeur in gebieden met geen of een korte bodemvegetatie. Klassiek gekende biotopen zijn bossen zonderondergroei, zoals beukenbossen, maar ook naaldbossen. Verder jaagt de vale vleermuis ook boven pas gemaaide hooilanden, kort gegraasde weilanden en net geoogste akkers. In Zuid-Europa jagen de dieren ook regelmatig in wijngaarden en (olijf)boomgaarden. Door de insectenresten in uitwerpselen te bestuderen is de voedselkeuze van de vale vleermuis in Wallonië wastgesteld. Het basisvoedsel bestaat uit loopkevers. Deze worden gevangen door laag over de grond te vliegen en ze van de bodem te plukken. Dit gebeurt meestal via passief gehoor. Daarnaast zijn zeer veel andere soorten prooien gevonden, met een relatief groot aandeel langpootmuggen en meikevers, die in de vlucht gevangen worden. Deze twee soorten worden bejaagd na hun verpoppingsstadium, als ze uitvliegen. De voedselkeuze kent seizoenale verschillen. De zeer voedzame langpootmuggen blijken belangrijk voedsel in de periode dat de vrouwtjes hoogzwanger zijn en ook nadien als ze met kleine jongen zitten. Ook meikevers bieden dan een welkome aanvulling op het dieet. Verder worden ook sprinkhanen, krekels, mestkevers, nachtvlinders, wantsen en andere wat grotere insecten gevangen.
Rode lijst:
Met uitsterven bedreigd
Habitatrichtlijn 2:
Ja
Habitatrichtlijn 4:
Ja
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 3 (Bijlage 4 habitatrichtlijn)
Bedreigingen:
De belangrijkste bedreigingen zijn het verdwijnen en verstoren van geschikte winter- en zomerverblijfplaatsen, bv. door lawaaihinder en renovatie, sloop en verlichting van gebouwen (of delen er van) die door de soort gebruikt worden. Voor de jachtgebieden is het verdwijnen van oude beukenbossen en parkachtige landschappen problematisch.