Bouwen aan groenexpertise

Bosbeheer

Kiezen tussen kappen of laten staan

Definitie:

Bosbeheer is beslissen wat er met een bos gebeurt. Het klassieke bosbeheer, of cru gezegd de teelt van bomen, vereist veel vakkennis van de bosbeheerder. Die moet kunnen beslissen welke boomsoorten waar passen en op welke manier ze horen te groeien. Wanneer bepaalde bomen al dan niet geoogst worden en op welke manier er nieuwe bomen in de plaats komen, zijn belangrijke beslissingen voor het bosbeheer. Maar ook thema's zoals recreatie en natuurbeheer horen bij het takenpakket van de moderne bosbeheerder.

Doorheen de eeuwen heeft het bosbeheer zich voornamelijk gericht op de houtproductie. Dit was lang de belangrijkste functie van het bos omdat de mens hout nodig heeft (verwarming, constructie, papier). Omgekeerd kan het bos wel probleemloos bestaan zonder beheerd te worden, bijvoorbeeld in natuurlijke bossen. Maar die zijn in Europa nagenoeg verdwenen. Toch wil dit niet zeggen dat de natuurwaarde van bossen onderschat mag worden. Bovendien is het bos de plek bij uitstek om tot rust te komen. Recent heeft in onze contreien het multifunctionele bosbeheer ingang gevonden. Hierbij ligt de nadruk niet meer volledig op de houtteelt, maar probeert de bosbeheerder verschillende bosfuncties zoals productie, natuur en recreatie zo goed mogelijk te combineren. Dit is een hele uitdaging in verstedelijkte regio's, waar veel mensen verschillende visies op het bos hebben.

Uitgebreid:

De ene vorm van bosbeheer is de andere niet. Doorheen de eeuwen vond er een evolutie plaats van ongecontroleerd bosgebruik naar planmatig bosbeheer. Los van ontbossingen die nog steeds plaatsvinden, betekende dit voor beheerde bossen een hele sprong vooruit op het vlak van duurzaamheid. Het gecontroleerde hakhoutbeheer is een redelijk goed voorbeeld van duurzame houtvoortbrengst, zij het dat door de export van nutriënten de standplaats verarmde en de duurzaamheid zo toch in het gedrang kwam. Sinds de 19de eeuw werd de bosbouw als wetenschap ontwikkeld en hieruit ontstonden beheerstromingen met een sterke economische inslag. Een rationele aanpak met introductie van productieve boomsoorten, homogenisering, kaalkap en herplant won aan belangstelling. Plantagebosbouw en maximalisering van de houtproductie gaven het bosbeheer soms een slechte reputatie. Maar dit neemt niet weg dat er steeds bosbeheerders zijn geweest die een natuurgetrouw bosbeheer voorop stelden. Sterker nog, de afgelopen decennia heeft deze extensievere vorm van bosbeheer veel aanhangers gewonnen: vanuit ecologische motieven omwille van de aandacht voor natuurwaarden en vanuit de harde economische realiteit met het oog op kostenbesparingen en risicobeperking. En dan mogen we zeker niet uit het oog verliezen dat onze maatschappij enorm veel hout verbruikt: papier, constructie, interieur, verwarming,… Als hier geen hout gekapt wordt, gebeurt het wel elders. Maar vanaf een transportafstand van 100-200 km verliest hout zijn mooi profiel van duurzame grondstof, dus toch maar beter niet te veel hout van ver aanzeulen en hier bossen verantwoord beheren!

Lectuur:

Cursusdeel 'bosbeheer' van de cursus Bosbouwbekwaamheid (uitgegeven door ANB)