Bouwen aan groenexpertise

Mycorrhiza

Schimmelwortels

Definitie:

Een bijzondere groep schimmels in de bodem zijn de zogenaamde mycorrhiza. Deze benaming betekent letterlijk: schimmelwortel. De mycorrhiza bevatten veel schimmelsoorten die in symbiose, meerbepaald in mutualisme, leven met de plant. Mutualisme is een samenwerkingsverband waarbij zowel de plant als de schimmel voordeel hebben. De schimmels groeien hiervoor in en rondom de wortel van de plant zodat voedingsstoffen uitgewisseld kunnen worden.

Wanneer de voorraad voedingsstoffen rondom de wortels uitgeput raakt, wordt de plant gedwongen om zijn wortelstelsel snel uit te breiden zodat nieuw voedsel kan opgenomen worden. Hierdoor worden echter veel lange en dunne wortels geproduceerd die teer zijn en zeer vatbaar voor ziekten. Door een samenwerkingsverband aan te gaan met een schimmel kan de plant op een andere manier aan voedingsstoffen komen. De schimmel ontvangt stoffen die door de plant zijn aangemaakt zoals suikers in ruil voor water en voedingsstoffen die moeilijk door plantenwortels te bereiken zijn. Sommige mycorrhizaschimmels nemen vooral anorganische voedingsstoffen op zoals onbeweeglijke fosfaten of silicium, terwijl andere schimmels juist complexe organische verbindingen opnemen en doorgeven, bijvoorbeeld uit humus. Mycorrhizaschimmels spelen dus een belangrijke rol in de voedingsstoffenvoorziening van planten dankzij hun uitbundige groei en geringe diameter van de zwamdraden of hyfen (ca. 3µm), waardoor de mycorrhiza­schimmels een veel groter bodemvolume kunnen exploiteren dan de plant. Daarnaast kunnen mycorrhiza-schimmels bijdragen aan resistentie van bomen tegen ziekteverwekkers in de bodem, droogte, zout en zware metalen.

Uitgebreid:

Mycorrhiza worden opgedeeld in twee groepen, de ectomycorrhiza en de endomycorrhiza:

Ectomycorrhiza-symbionten leven samen met planten, vaak bomen, tot voordeel van boom en zwam. De uitwisseling van voedingsstoffen gebeurt in de worteltopjes van de boom waar schimmels en wortels vergroeid zijn tot speciale orgaantjes, de mycorrhiza. De hyfen van de schimmel groeien hier rond de plantencellen heen om een zo groot mogelijk contactoppervlak te creëren langsheen welke de uitwisseling van voedinsstoffen kan plaatsvinden.

De opvallendste ectomycorrhizavormende paddenstoelen zijn russula’s en melkzwammen, amanieten, boleetachtigen, gordijnzwammen, vezelkoppen, vaalhoeden, cantharellen, terrestrische stekelzwammen, fopzwammen, en truffelachtigen. Verschillende boomsoorten zouden zonder mycorrhiza niet of nauwelijks kunnen overleven. Met name op arme gronden worden bomen door deze symbiosevorm in hun groei bevorderd.

Endomycorrhiza of endotroof mycorrhiza komen voor bij zeer veel planten, onder andere bij bomen, kruidachtige planten en orchideeën. De schimmeldraden (hyfen) lopen door tot in de schorscellen van de plantenwortel. Als de plant de oude schimmeldraden in de plantencellen verteert, waardoor eiwitten voor de plant beschikbaar komen, wordt van mycotrofie gesproken. Endomycorrhizavormende schimmels vormen geen bovengrondse vruchtlichamen in tegenstelling tot vele ectomycorrhizavormende schimmels.