Bouwen aan groenexpertise

Ontogenie

Van eicel tot volwassene

Definitie:

Ontogenie is het ontwikkelingsproces van bevruchte eicel tot volwassen individu.

Een merkwaardig verschijnsel is dat tijdens ontwikkeling van het embryo bij bepaalde soorten de fylogenie kortstondig herhaald wordt. De fylogenie is het evolutionaire proces waarbij de ene soort uit de andere ontwikkelde. De bioloog Haeckel ontdekte dit fenomeen in de 19e eeuw. Haeckel nam aan dat de fylogenie zich tijdens het ontwikkelingsproces van elke soort herhaalt en noemde dit zijn recapitulatietheorie. Hoewel er zich bij veel soorten een soort herhaling van de evolutie voordoet, is dit zeker niet altijd het geval en zijn theorie bleek dan ook een brug te ver.

Enkele voorbeelden:

  • Tussen de eerste vier en vijf weken van de ontwikkeling van een menselijke embryo zijn 10 tot 12 staartwervels aanwezig, die dan ongeveer 10% van de lengte van het embryo vormen. De staart verdwijnt weer en tegen de geboorte is hij definitief tot een klein been gereduceerd dat enkel uit vier versmolten ruggenwervels bestaat, en niet meer naar buiten uitsteekt.
  • In een vroeg stadium van hun ontwikkeling vertonen zoogdierembryo's tijdelijk structuren achter het hoofd, die morfologisch niet te onderscheiden zijn van de kieuwzakken die worden gevonden in vissen. Dit evolutieve overblijfsel wijst op het feit dat de voorouders van zoogdieren ooit aquatische dieren waren die ademden door middel van kieuwen. Die structuren ontwikkelen bij vissenembryo's tot kieuwen, terwijl ze bij zoogdieren worden omgevormd tot structuren zoals de buis van Eustachius, het midden oor, de amandelen, de bijschildklier, en de thymusklier.
  • Ongeboren jongen van vogels en reptielen beschikken over een 'eitand' om de schaal open te breken en uit het ei te kruipen. Die eitand is een verhard hoornig uitsteeksel op de snuit of snavel van het dier, die het kort na het uitkomen verliest.
  • Bij buideldieren komt tijdens de embryologische ontwikkeling ook een eitand voor, en bovendien worden de embryo's van sommige soorten omgeven door resten van eierschalen. Zowel de eitand als de schaalresten verdwijnen voor de geboorte, maar het zijn duidelijke verwijzingen naar de oorsprong van zoogdieren uit eierleggende zoogdierachtige reptielen.