Bouwen aan groenexpertise

Exotennet december 2019: over bloemige mysteries, toetsen en kikkerexperimenten

Waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora) bloem. (Vilda/Yves Adams)
Stierkikker (Rollin Verlinde- Vilda)
Gerijpte vruchten Grote waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora) (Mechtild Zoeter Vanpoucke)

Inhoud

IKPC Netwerkdag Water toerisme Meetjesland (Bas van Oort)

Moet een exotentoets verplicht worden?

Op 24 oktober 2019 vond in Leuven een trefdag van het Interprovinciaal Kennis Centrum (IPKC) plaats. Aanwezigen konden daar de workshop ‘moeten we een exotentoets verplicht maken?’ volgen. De deelnemers waren alvast enthousiast! De ’exotentoets’ uit een wens voor de toekomst. Hoe kunnen we dat bereiken? Hoe kan deze toetsing bijdragen tot een efficiënter beheer?

Gecoördineerd en efficiënt exotenbeheer, hoe breng je dat in de praktijk?

De veelgenoemde drietrapsaanpak uit de Europese Verordening is gebaseerd op:

  1. preventie;

  2. snel opsporen en ingrijpen;

  3. beheren of terugdringen. 

Dat toepassen in de praktijk vergt als beheerder een duidelijke visie per soort. De provincie Antwerpen en de provincie Oost-Vlaanderen ontwikkelden een tool. Deze tool werd voorgesteld op de workshop en zal in de toekomst aan de praktijk getoetst worden.

Exoten als onderdeel van het biodiversiteitsadvies (provincie Antwerpen)

De provincie Antwerpen werkt op een structurele manier aan milieuzorg. Hierbij volgen ze de internationale norm ISO 14001. Dit is een internationale norm, die aangeeft waaraan een goed milieumanagementsysteem moet voldoen.  De provincie Antwerpen streeft ernaar om haar milieuprestaties te verbeteren. Dit door te werken met een systeem dat steeds bestaat uit plannen - uitvoeren - controleren - bijsturen. Ook het thema biodiversiteit is een onderdeel van deze werking. Bij die opvolging wil men de kansen van biodiversiteit en de risico’s van de exoten inschatten.  Via deze de biodiversiteitstoets en de exotentoets proberen ze de impact van de exoten te verkleinen.  Verschillende databanken over beschermde en invasieve, uitheemse soorten, helpen bij het ondersteunen van de analyse en het nemen van beslissingen.

Exotenambitieplan (provincie Oost-Vlaanderen) De provincie Oost-Vlaanderen heeft een exotenambitieplan. Dat bestaat uit een een ambitieniveau per soort en per gebied. Voor die exoten is het doel om een beheerplan op te stellen. Het hoogste ambitieniveau is het exotenvrij maken van een gebied!  Ambitie is hierbij dus onmisbaar. Hoe doen we dat?
  1. Waarnemingen. Welke soorten zijn er? 
  2. Waar gaan we beheren? Alle gebieden, ook op private terreinen, lokaal of projectmatig, provinciaal, …?
  3. Beheer. Aftoetsen welke maatregel haalbaar is? Wat willen we bereiken?
Visueel ziet de ambitietabel er zo uit:  Via deze link(opent nieuw venster) kan je nalezen hoe de ambitietabel gerealiseerd werd.  Binnen de provincie Oost-Vlaanderen werkten verschillende diensten samen om een ambitieplan uit te werken. Nu gaan we dat samen toepassen en overleggen met aanpalende terreinbeheerders om de doelen te realiseren. Samenwerking is dus heel belangrijk! Elke beheerder met visie kan zo’n exotenambitieplan opstellen Het is zeer zinvol om voor je eigen exotenbeheer een doel te formuleren. Nog beter is om je doel op elkaar  af te stemmen. Zet zoveel mogelijk in op preventie en formuleer de ambities helder. Geef een antwoord op vragen zoals: waar worden werken gepland of uitgevoerd? Welke soorten beheren of bestrijden we? Welke zijn de kennislacunes? Is eigen initiatief of samenwerking noodzakelijk?  Door je exotenambitieplan op te maken kan je intern de doelen voor ogen houden. Daarbij biedt het ook de kans om lokale besturen en terreinbeheerders bij te staan in hun strijd tegen exoten. Wil je meer weten? Contacteer Mieke Hoogewijs (Adviseur biodiversiteit – fauna & flora,   dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid, provincie Antwerpen) via mieke.hoogewijs@provincieantwerpen.be of Koen van Roeyen (deskundige exotenbestrijding dienst Integraal Waterbeleid, provincie Oost-Vlaanderen) via exoten@oost-vlaanderen.be    Auteurs: Mieke Hoogewijs en Koen Van Roeyen

Rapport aanbevelingen beheer Unielijst exoten

In onze nieuwsflash van mei 2019  brachten we een verslag van de workshop(opent nieuw venster) “Beheer van invasieve uitheemse soorten van de Unielijst”, die op 19 december 2018 plaatsvond. De organisatoren hebben de ambities en aanbevelingen samengevat in een lijvig rapport(opent nieuw venster).

Benieuwd wat er met jouw inbreng of die van je organisatie is gebeurd?

Het rapport bevat de invasiescenario’s, beheerstrategieën, uitkomsten van de expertbeoordelingen en de aanbevelingen vanuit de workshop. Een onmisbaar naslagwerk dus voor al wie met exoten en het beheer ervan bezig is. Het rapport zal dienen als input voor beslissingen over de Belgische beheerstrategie voor Unielijst exoten van de EU Verordening(opent nieuw venster).

Vragen of opmerkingen? Stel ze aan Tim Adriaens
Link naar het rapport(opent nieuw venster)

Mogelijke kiemkracht van Waterteunisbloem boycot de nazorg!!

In de Bourgoyen in Gent werd in 2015 gestart met bestrijding van de kleine waterteunisbloem, Ludwigia peploides. Maar… we behaalden niet het gewenste resultaat. Wie kan ons helpen het mysterie op te lossen?


In 2015 werd de meest besmette zone 20 cm afgeplagd. Tegelijk verwijderde men wilgenopslag in hetzelfde gebied, met heel wat grondomwoeling al gevolg. RATO-medewerkers spendeerden sindsdien vele uren nazorg. Verscheen er opnieuw een bloem? Dan verraadde ze zichzelf en… ontwortelden ze haar zonder mededogen. De twee opeenvolgende jaren daalden de uren van de nazorg. Het vooruitzicht was hoopvol. Af en toe kwam een zorgwekkende opmerking over het plots opduiken van kleine plantjes op ‘nieuwe‘ vindplaatsen?! Welke vermoedens wakkert dit aan? Dat de exoot zich vermeerdert via wortelfragmenten én door middel van kiemkrachtig zaad. Is er een zaadbank? Is die ook nog eens geactiveerd door het werk aan de wilgen? Vast staat dat we opnieuw meer uren presteren om de invasie onder controle te krijgen! Hoe loopt dit af? Er viel ook iets anders op bij het vergelijken van de verschillende groeiplaatsen!
Sommige bloemen van de (grote) waterteunisbloem, L. grandiflora, hadden goed gerijpte en andere vergeelde lege vruchten!

 

 

 Sommige bloemen van de (Grote) waterteunisbloem, Ludwigia grandiflora hadden goed gerijpte en andere vergeelde lege vruchten! (foto: Mechtild Zoeter Vanpoucke.)


Welke onderzoeker kan ons hierover duidelijkheid verschaffen? Voor het succes van de nazorg maakt het echt uit of de bloemen en zaden rijpen of niet! Het succes van onze klassieke nazorg gaat misschien niet meer op?
We missen kennis over:

  • Is het nog haalbaar om het hele gebied te controleren?
  • Hoe lang is de zaadbank actief?
  • Door welke omstandigheden wordt de zaadbank geactiveerd?
  • Hoe kunnen we ons beheer hierop aanpassen?

Wie voelt zich aangesproken? Wie schept duidelijkheid in dit mysteri en welke vorser klaart dit uit?
Auteur: Koen Van Roeyen

Amerikaanse Stierkikker- Life3n project (Life3N)

LIFE-project 3n-stierkikker van start

Deze herfst is het project 3n-Stierkikker van start gegaan. De projectpartners combineren binnen dit project klassieke en innovatieve bestrijdingswijzen. Zo willen ze komen tot duurzame manieren om de Vlaamse stierkikkerpopulatie te beheersen.
Waarom is het zo belangrijk om de Amerikaanse stierkikker te beheren?

De Amerikaanse stierkikkers zijn veel groter en reproductiever dan inheemse soortgenoten. Ze zijn weinig selectief in hun voedsel en ook nog eens vraatzuchtig. Ze verspreiden tal van ziektes bij andere soorten. Ze bedreigen het bestaan van tal van inheemse soorten. De Amerikaanse stierkikker is vanuit Amerika naar Europa gebracht, en is sinds de jaren ‘90 in Vlaanderen verwilderd. Hij is invasief en uitheems. In de provincie Antwerpen komt ondertussen een grote populatie voor in de vallei van de Grote Nete. Dit maakt actie noodzakelijk. Wil je meer weten over de Amerikaanse stierkikker? Vind alle info op Ecopedia.be.

Ben je geïnteresseerd in de vorderingen van dit onderzoek? Blijf op de hoogte via deze nieuwsflash(opent nieuw venster)!

Het LIFE-project 3n-stierkikker is een samenwerking van Hogeschool PXL, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Natuur & Bos van de Vlaamse overheid, en Natuurpunt vzw. 3n-Stierkikker ontvangt financiële steun van het LIFE-programma van de Europese Unie (LIFE18 NAT/BE/001016), en van Provincie Antwerpen. Auteurs: Bram D’hondt (ANB) en Mieke Hoogewijs (Provincie Antwerpen)

Kersttip van de redactie: De nieuwe veldgids invasieve, uitheemse soorten

Nog geen geschikt kerstcadeau gevonden? Misschien heeft onze redactie de perfecte tip voor jou: de nieuwe, onmisbare Veldgids invasieve, uitheemse soorten (Engelstalig).

Het Centraal-Europese Life+ project Artemis(opent nieuw venster) gaf een geupdate versie van de veldgids van invasieve soorten in bossen uit. De oorspronkelijke gids werd uit het Sloveens naar het Engels vertaald. De inhoud werd uitgebreid, zodat beheerders en veldmedewerkers in heel Europa de veldgids kunnen gebruiken, ook buiten boshabitats.

Wat krijg je aangeboden in deze veldgids?

De veldgids bevat een inleiding over het belang van citizen science bij de surveillance en monitoring van exoten. Er zit ook een overzicht in van alle invoerportalen voor exoten in Europese landen. Handig wanneer je op vakantie exoten waarneemt en deze gegevens graag wil doorgeven aan de lokale beheerders!

Per soort kan je het volgende terugvinden:

  • De soortbeschrijvingen
  • Een fotootje
  • Een verspreidingskaart
  • Informatie wanneer de soort kan worden waargenomen
  • Overzichtelijke tekeningen van onderscheidende kenmerken en van alle in- en uitheemse soorten waarmee je kan verwarren.
  • Meer diepgaande info kan je ook terugvinden, zoals de beschrijvingen van voor bossen problematische exotische plantenziekten.

Met andere woorden je zal nooit meer problemen ondervinden om karmozijnbessen of berenklauwen uit elkaar te houden!

Met zijn handig formaat een onmisbare aanwinst voor onder de kerstboom en in de veldrugzak. Je kan de veldgids overigens gratis downloaden via deze link (opent nieuw venster)

Auteur: Tim Adriaens

 

Contactgegevens redactie

Meer tips and tricks bij het beheer van exoten? Surf dan zeker naar de projectpagina van ecopedia  en leer er alles over lopende en afgelopen experimenten en praktijken. 

Heb je opmerkingen of bedenkingen bij de gebrachte items? Geef ons je mening! 

Of wil je graag jouw cases in onze nieuwsflash brengen? Zit je zelf met vragen? Laat je gaan want jij bepaalt waarover de volgende editie zal gaan! Contacteer ons via: 

RATO vzw  Tel. 09 267 87 43 exoten@oost-vlaanderen.be   Gouvernemenstraat 1, 900 Gent 

Maak kennis met onze redactieleden: