Nachtzwaluw

De combinatie van bomen waar insecten zich ophouden en de aanwezigheid van open, zandige ruimten en onbegroeide plekken die, als gevolg van het warmtehoudend vermogen, vaak insecten aantrekken en dus uitstekende foerageerplaatsen vormen, is essentieel voor het verzekeren van een voldoende groot voedselaanbod. Het beheer van geschikte broedgebieden dient hierop afgestemd te zijn. Vermits de natuurlijke successie van de broedgebieden leidt tot bos, dient dit door menselijk beheer te worden tegengegaan. Op plaatsen waar nogal wat Nachtzwaluwen foerageren, valt een nachtelijk rijverbod op secundaire wegen te overwegen. Een netwerk met open plekken en variërende overgangen naar ijle bosbestanden is aangewezen om geschikte broedgebieden te creëren. Het is belangrijk dat de overgangen voldoende begroeiing met jonge boompjes en onbegroeide aarde bevatten. Netwerken worden opgebouwd uit kernen en verbindingen. De kernen zijn dan de open plekken o.a. heide-, stuifduin- en vengebieden. Om open gebieden te creëren worden veelal volledige kappingen uitgevoerd, gevolgd door plaggen of chopperen. Hierbij wordt de bovenlaag weggehaald tot op de zandlaag. Scherpe randsituaties wordt door nachtzwaluwen als ongunstig beschouwd. Beter is dus om bijkomend de aangrenzende bosrand te dunnen zodat natuurlijke verjonging er spontaan kan ontwikkelen. Open gebieden kunnen als permanent open of halfopen beheerd worden. In het eerste geval is het aangewezen, bij onvoldoende betreding, te frezen of eggen om te verhinderen dat deze plaatsen vergrassen. Halfopen gebieden kunnen beheerd worden door een lichte begrazing. Dit lijkt de meest aangewezen methode om lokale structuur en insectendiversiteit te verhogen (Lensink 1989, Maréchal 1989b). De opslag van geïsoleerde jonge bomen die zo ontstaat, moet niet negatief zijn voor het voorkomen van nachtzwaluwen. Wel dient men enigszins rekening te houden met tijdstip en intensiteit van begrazing. De brede open wegen met dagzomend zand vormen de verbinding tussen deze kernen. Deze brede, golvende wegen kunnen een dubbele rol vervullen in het open netwerk. Lokaal zullen deze wegen een bijdrage leveren aan de oppervlakte open habitat, en dus broedgelegenheid voor de nachtzwaluw. Op grotere schaal zullen deze wegen als verbindingsgebied dienen waarlangs kleinere diersoorten zich naar geschikte gebiedenkunnen verplaatsen. Naast de ecologische functies kunnen brede wegen belangrijke economische functies vervullen. Als brandweg kunnen zij de verspreiding van vuur verhinderen in droge periodes. Als exploitatieweg kunnen zij zorgen voor een gemakkelijke toegang tot de gewenste bosbestanden wanneer deze worden ontgonnen. Om de nachtzwaluwpopulatie op lange termijn in stand te houden, worden vandaag vaak enkel beheerwerken uitgevoerd in broedgebieden. Uit onderzoek blijkt echter dat nachtzwaluwen niet enkel afhankelijk zijn van de gebieden kort bij hun slaap- of broedplaatsen. Vaak zoeken zij tijdens het broedseizoen voedsel op meer dan anderhalve kilometer.Na het broedseizoen legden zij afstanden tot drie kilometer en verder af. Het belang van de voedselgronden wordt dus sterk onderschat, maar hun ligging is ook vaak onbekend. Indien deze voedselgronden verdwijnen door een gebrek aan een aangepast beheer, zullen de dure ingrepen bij de broedplaatsen weinig uithalen. Nachtzwaluwen zouden vooral gaan jagen in de kleinschalige, extensieve landbouwgebieden, nabij waterpartijen en natte heide. Ook in deze gebieden wordt best geopteerd voor een gevarieerd landschap met voldoende uitkijkposten, hagen, opslag en nectarplanten voor insecten.