Bouwen aan groenexpertise

Smelleken

Falco columbarius

Dit is de kleinste roofvogel van Europa. Het vluchtsilhouet doet denken aan die van de Slechtvalk, maar het Smelleken vliegt met veel snellere vleugelslagen. Hij vliegt vlak boven de grond, in golvende bewegingen, met een reeks vleugelslagen afgewisseld met glijvluchten met gesloten vleugels. De bovenzijde van het volwassen mannetje is blauwgrijs, met donkere handpennen en een zwarte eindband op de staart. De keel is wit en wordt begrensd door een onduidelijke smalle baardstreep. De borst is oranjeachtig getint met fijne, donkere streepjes. Het adulte vrouwtje heeft een grijsbruine bovenzijde met duidelijk gebandeerde handpennen en staart, en een beige borst met zware, donkere strepen.
Beheer:
De soort heeft open terreinen zoals weilanden, akkers of heidegebieden met een hoog prooiaanbod nodig.
De soort heeft open terreinen zoals weilanden, akkers of heidegebieden met een hoog prooiaanbod nodig.
Dit is de kleinste roofvogel van Europa. Het vluchtsilhouet doet denken aan die van de Slechtvalk, maar het Smelleken vliegt met veel snellere vleugelslagen. Hij vliegt vlak boven de grond, in golvende bewegingen, met een reeks vleugelslagen afgewisseld met glijvluchten met gesloten vleugels. De bovenzijde van het volwassen mannetje is blauwgrijs, met donkere handpennen en een zwarte eindband op de staart. De keel is wit en wordt begrensd door een onduidelijke smalle baardstreep. De borst is oranjeachtig getint met fijne, donkere streepjes. Het adulte vrouwtje heeft een grijsbruine bovenzijde met duidelijk gebandeerde handpennen en staart, en een beige borst met zware, donkere strepen.
Areaal:
Het Smelleken is een broedvogel van het noorden van Europa en trekt in het najaar met zijn hoofdvoedsel bestaande uit piepers en leeuweriken in zuidelijke richting. De soort overwintert in Midden- en Zuid-Europa. Een klein deel trekt door naar Noord-Afrika. In Vlaanderen trekt de soort in klein aantal door vanaf half september tot november. In zeer strenge winters zijn er nog aankomsten in december tot januari. Het Smelleken is een jaarlijkse overwinteraar in klein aantal, met iets grotere aantallen in strenge winters. Smellekens maken in de winter gebruik van slaapplaatsen die ze jaar na jaar bezoeken. De terugtrek van de mannetjes begint in de loop van februari, gevolgd door de vrouwtjes die hier tot in april kunnen overwinteren.
Ecologie:
Het Smelleken broedt vooral in berken- en wilgenbossen op fjelds, in hoogveengebieden in de taiga, in open kustgebieden en op de heide. De soort zoekt het liefst voedsel boven open terreinen. In Vlaanderen is deze trekvogel vooral boven open landbouwgebieden, polders, heidegebieden, estuaria en havengebieden te zien. Beboste gebieden worden gemeden. Het Smelleken slaat hoofdzakelijk kleine vogels, zoals Graspieper, Veldleeuwerik en vinkachtigen die hij met zijn snelle en lage vlucht weet te overrompelen. Deze prooien worden in de lucht gegrepen na een snelle, horizontale vlucht of een langdurige, voor de prooi uitputtende, achtervolging. De soort voedt zich ook met muizen en dagactieve nachtvlinders.
Rode lijst:
Criteria niet van toepassing
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Ja
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Status:
Niet broedend - Status Doortrekker/overwinteraar in kleine aantallen (
Bedreigingen:
Habitatverlies, vergiftiging, verstoring van de slaapplaatsen en afname van het voedselaanbod zijn de voornaamste bedreigingen voor de soort.