Bouwen aan groenexpertise

Witwangstern

Chlidonias hybridus

Een gunstige beheermaatregel is het in stand houden van ondiepe waters met voldoende ondergedoken en drijvende vegetatie en een goede waterkwaliteit. Verbossing van de directe omgeving van de plas dient vermeden. Waterrecreatie moet gereguleerd of beperkt worden.

Leefgebied en trend

De Witwangstern is een typische moerasstern met compacte bouw: een korte, nauwelijks gevorkte staart en relatief korte, brede vleugels. In zomerkleed zijn de onderdelen inclusief de keel overwegend zwartgrijs, behalve de anaalstreek en onderstaartdekveren, die zuiver wit zijn. Voorhoofd, kruin en achterhoofd zijn zwart tot net onder het oog; de rest van de zijkop is wit. De vleugels, bovendelen en staart zijn grijs. In juveniel en winterkleed zijn voorhoofd en onderdelen wit. Juveniele vogels verschillen van adulte door de bruine, zwart gevlekte bovendelen en de meer effen grijze handpennen. Ze zijn van de Zwarte stern te onderscheiden door een zwaardere snavel, een meer gestreepte kruin, sterker geschubde bovendelen en meer effen bovenvleugels. In Vlaanderen is Witwangstern een uitzonderlijke, niet jaarlijkse broedvogel. In de periode 2007-2018 zijn in Vlaanderen geen broedgevallen bekend. Quasi elk jaar worden er wel een paar doortrekkers gezien in waterrijke gebieden, beduidend vaker in het voorjaar (mei-juni) dan in het najaar. In het Vinne te Zoutleeuw (Vlaams-Brabant) werd zowel in 2005 als 2006 een broedgeval van Witwangstern vastgesteld. Telkens vlogen 3 jongen uit. Daarnaast vonden in Vlaanderen nog 2 eerdere broedgevallen plaats, in 1950 met 3 succesvolle broedparen in Turnhout en in 1957 met 8 broedparen in Genk waarvan alle broedsels mislukten. Witwangsterns broeden vooral in Zuid- en Oost-Europa, maar vestigingen op honderden kilometer afstand van de kerngebieden zijn niet ongewoon en houden waarschijnlijk verband met ongunstige omstandigheden (inclusief droogte en landbouwintensivering) in reguliere broedgebieden (Sovon Vogelonderzoek Nederland 2018). In Nederland nestelde de soort tot 2012 incidenteel. Sindsdien broedt de soort jaarlijks in Groningen, in overstromingsmoeras in het Zuidlaardermeergebied, met in 2018 29 broedparen.

 

Ecologie:

Deze moerasstern broedt vooral in vrij ondiepe meren en moerassen met veel waterplanten en een drijvende vegetatie, waarop het nest verankerd wordt. De soort voedt zich met insecten en hun larven, vissen en amfibieën. De Witwangstern verkiest een gemiddelde juli-temperatuur van 20°C. Op trek bezoekt ze gelijkaardige habitats, hoewel ze dan ook boven meer open water kan voorkomen.

Rode lijst:
Zeldzaam
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Ja
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Status:

Onregelmatige broedvogel.

Rode Lijst POP-VL KT-VL LT-VL KT-BEL LT-BEL Trend Europa
Niet opgenomen 0 - - - - NS
  • Rode lijst: De Rode Lijst-status van de soort in Vlaanderen op basis van Devos et al. (2016)
  • Pop VL: de minimale en de maximale broedpopulatie in Vlaanderen in de periode 2013-2018.
  • KT-Trend: de kortetermijntrend (2007-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • LT-Trend: de langetermijntrend (1980-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • Trend Europa: de gerapporteerde trendrichting op basis van data verzameld in 26 Europese lidstaten in de periode 2008-2018 (bron: www.ebcc.info(opent nieuw venster))
  • NS = niet significant
Bedreigingen:

Zeer nadelig voor de soort zijn habitatverlies door drooglegging van moerassen en het kanaliseren van rivieren, watervervuiling, het verdwijnen van waterplanten en drijvende vegetatie en verstoring of vernietiging van de nestplaats door waterrecreatie.

In samenwerking met: