Bouwen aan groenexpertise

Gewone bronlibel

Cordulegaster boltonii

Dit is een van de grootste inheemse libellen, de grootste exemplaren zijn mùet 85mm lengte ietsje groter dan de grote keizerlibel. Het achterlijf is zwart, met op de meeste segmenten twee gepaarde gele vlekjes (midden op segment) en twee gepaarde kleine gele streepjes (bij achterrand segment). De ogen zijn groen. Kenmerkend voor de familie bronlibellen is dat de ogen elkaar bovenop de kop slechts in één punt raken. Het mannetje heeft een duidelijke knotsvormige verbreding van het achterlijf, ter hoogte van segmenten 7-9. Het vrouwtje bezit een lange legschede, die duidelijk voorbij het uiteinde van het achterlijf steekt.

Larven van bronlibellen vereisen voor hun ontwikkeling koel water, dat ongeschikt is voor soorten zoals gewone padden en bruine kikkers Daarom zijn Gewone bronlibellen gebonden aan beschaduwde bronbeekjes voor hun voortplanting, de larven leven er verschillende jaren in. Volwassen dieren zoeken hun voedsel en partners echter vooral buiten het bos, langs zonbeschenen beektrajecten, paden of in graslanden en ruigtes in de onmiddellijke omgeving.

Beheer:

Niets doen is het beste beheer voor beken die al een natuurlijke meandering en en vegetatie hebben. Voor het zuurstofgehalte is het terugdringen van organische belasting van belang. Bemesting van omliggende landbouwgronden moet worden verminderd en riooloverstorten moeten zijn afgekoppeld. Eventueel kunnen helofytenfilters of bufferzones worden aangelegd op plaatsen waar vervuild water uitkomt op de beek.
Bestrijden van verdroging kan plaatsvinden door de afvoer van grond- en regenwater in het inzijggebied van de beek te vertragen. Peilbeheer van de beek met kunstwerken kan in sommige gevallen uitkomst bieden.

Ecologie:

Deze soort is typische voor bronbeekjes of beschaduwde bovenlopen van ongestoorde laaglandbeken. Deze bronbeekjes van een halve tot een meter breed zijn helder, worden door kwel gevoed en hebben een zandige, fijnkiezelige en soms slibrijke bodem en komen voor in laagland of heuvelachtig terrein en bron- of kwelgebieden in venen of moerassen.

De larven leven grotendeels ingegraven in het bodemsubstraat van de beek, op stroomluwe plaatsen. Ze worden vooral aangetroffen op plekken waar fijn zand, slib en een laagje detritus is afgezet. Verscholen in dit materiaal wordt passief gejaagd op voorbijkomende waterbeestjes. Ingegraven in de bodem kunnen de larven een korte tijd van droogte overleven. Het larvenstadium duurt lang. Bij gunstige omstandigheden kan de soort na twee winters al uitsluipen, maar meestal overwintert de soort drie of vier keer, soms zelfs vijf keer. Uitsluipen gebeurt van eind mei tot begin augustus, met de hoogste aantallen tussen half juni en half juli.

De Larvenhuidjes zijn meestal tot ong. een halve meter boven het water in de oeverzone te vinden op boompjes of oeverplanten. Vaak ook onder bruggen.

Na de paring keert het wijfje alleen naar de beek terug. Ze zet de eieren af op een stille modderige of zandige plek in de bedding. Ze buigt het achterlijf daarbij rechtstandig omlaag en prikt met de opvallend gevormde legschede op en neer dansend haar eieren in de beekbodem. Het achterlijf kan daarbij tot de helft onder water gaan. Het leggen gebeurt midden overdag vaak op beschaduwde plekken onder struiken.

Rode lijst:
Bedreigd
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Bedreigingen:

• Larven van de gewone bronlibel hebben een zeer hoge zuurstofbehoefte. De soort reageert dan ook sterk op factoren die de zuurstofverzadiging van het beekwater negatief beïnvloeden, zoals verrijking met voedingsstoffen vanuit de landbouw.
• Verdroging zorgt vaak voor problemen. De stroomsnelheid neemt dan af, waardoor de zuurstofverzadiging met name in de zomermaanden drastisch kan teruglopen. Bovendien neemt de gunstige invloed van kwelwater af die in veel beken aanwezig is. In ernstige gevallen van verdroging valt de beek (plaatselijk) droog, wat door jonge larven slecht wordt verdragen.
• Normalisering van beken is schadelijk doordat de variatie in stroomsnelheid afneemt en ook het aanbod aan geschikte microhabitats voor de larven drastisch afneemt.
• Opschoning van de beek werkt negatief, omdat dit de variatie in stroomsnelheid en sedimentatie (‘micromeandering’) beperkt. Bij het verwijderen van bodemslib kunnen larven worden meegenomen.
• Maaien of anderszins aantasten van de oevervegetatie kan eveneens leiden tot vermindering van de variatie in stroomsnelheid en oeverdynamiek.

In samenwerking met: