Grondwaterhydrologie, ook wel hydrogeologie en geohydrologie genoemd, is een deelvakgebied van de hydrologie. Het behandelt de stroming van water in de ondergrond. Kennis van de ondergrond is nodig omdat opwellend grondwater verschillende eigenschappen zal bezitten, naargelang hoe lang het door welke geologische laag is gestroomd.
Die ondergrond is natuurlijk niet homogeen, in Vlaanderen bestaat ze vooral uit lagen die in het Tertiair door zeeën zijn afgezet. Afwisselend zand, klei, zandige klei, etc.. zijn als een groeiende stapel pannenkoeken op een bord gelegd. Het bord is dan meestal de zogenaamde Paleozoïsche sokkel, bestaande uit hard gesteente. Die stapel ligt ook niet vlak, ze helt af naar het noorden, omdat het zuiden door tectonische werking is opgeduwd. Elke laag, gevormd door een transgressie, wordt een formatie genoemd.
Elke laag heeft een andere doorlatendheid voor water en een andere samenstelling. Kleilagen laten nauwelijks water door, bij zand gaat dat relatief snel en bij grind heel snel. Sommige lagen bevatten kalk en/of ijzer, wat oplost in het bodemwater. Om het wat ingewikkelder te maken, zijn de lagen op zichzelf dikwijls ook niet homogeen en lopen er ook nog eens breuken door.
Om zicht te krijgen op deze geologische ondergrond, kunnen we de website van DOV of Databank Ondergrond Vlaanderen raadplegen. Een voorbeeld staat hieronder, een noord-zuiddoorsnede door Oost-Vlaanderen. Enkele lagen zijn besproken, je kan ze raadplegen door op de oranje bolletjes te klikken.
Elke laag heeft dus bepaalde eigenschappen wat betreft samenstelling (ijzer, kalk, andere mineralen), poreusheid (de mate waarin ze water kan opnemen), doorlaatbaarheid (de mate waarin ze water kan doorlaten), dikte etc. Die tertiaire lagen zijn veelal afgedekt met een door de wind aangevoerd zandpakket in het noorden van Vlaanderen of leempakket in het zuiden. Maar, ondanks het feit dat ze meters diep zitten, bepalen ze toch de hydrologie van een gebied.
We bespreken hier enkele voorbeelden.
