Bouwen aan groenexpertise

Transgressie

De zee komt landinwaarts

Definitie:

Transgressie is in de geologie het stijgen van de relatieve zeespiegel, waardoor op een bepaalde plek steeds dieper zeewater voorkomt. Transgressies gaan gepaard met het landinwaarts verschuiven van de kustlijn. Transgressies uiten zich in sedimentaire afzettingen zoals zand in strandzones of klei in ondiepe rustige zeeën. Als er geen afzetting is van erosiemateriaal, kan kalk(steen) worden afgezet door bijvoorbeeld foraminiferen.

Het stijgen van het relatieve zeeniveau heeft twee mogelijke oorzaken: ofwel tektonische daling van de landmassa ofwel een stijging van het zeeniveau door bijvoorbeeld het smelten van ijskappen of beiden. 

Voor onze context zijn twee transgressieperiodes van belang. De transgressie van het Tertiair (tussen 66 en 2.5 milone jaar geleden), waarbij de Noordzee gedurende miljoenen jaren landin- en uitwaarts is geschoven (tot zelfs Parijs) en dikke pakketten zand, silt (leem) en klei van honderden meters dik heeft afgezet in onze ondergrond.

Op kleinere schaal en recenter is er sprake van de Duinkerke-transgressies in de Romeinse tijd en vroege Middeleeuwen, waarbij de zee via getijdegeulen de polders instroomde en er klei afzette. Echter, het is aangetoond dat de bovenste afzettingen in de polders niet het gevolg zijn van transgressies, de zeespiegel is al ongeveer 5000 jaar vrij stabiel. De klei-afzettingen en veenlagen zijn wellicht gevolg van een dynamisch wadsysteem: drainerende getijdegeulen (veeninklinking), uitbreidende wadgebieden en opslibbing.

Lectuur:

D. Tys. 2001. De verwerping van het zogenaamde Duinkerke-transgressiemodel en de nieuwe inzichten in de vroegste bedijking van de kustvlakte (in: HUYS E. & VANDERMAESEN M. (eds.) 2001. Polders en wateringen, studiedag georganiseerd te Damme op 19 mei 2000, Brussel (= Algemeen Rijksarchief Miscellanea Archivistica Studia)