Relict (-populatie)

Een groot aantal soorten heeft te maken met een verminderende populatieomvang. Hierdoor kunnen veranderingen in de omgeving, vb. extreme (weers)omstandigheden of infrastructuurwerken, veel zwaarder hun invloed doen gelden op het functioneren van populaties van deze soorten.

De belangrijkste oorzaken die leiden tot uitsterven of aan de basis liggen van het achteruitgaan van de populatiegrootte zijn:

• verlies aan habitat
• versnippering van habitat
• geïntroduceerde soorten
• overexploitatie en vervuiling

Door de toenemende verstedelijking en aanleg van wegen raken bijvoorbeeld steeds meer bosrestanten, hagen en typische bosplantenpopulaties geïsoleerd van elkaar en vindt er een verslechtering van het leefgebied van deze bossoorten plaats.

Hoe groot moet een populatie nu eigenlijk zijn opdat ze zou kunnen overleven?

Om te kijken of een groep van een bepaalde soort kan overleven, is het belangrijk om niet alleen rekening te houden met de grootte van de populatie maar ook met de oppervlakte van het gebied waarin deze groep leeft. Hoe kleiner het gebied is, hoe kwetsbaarder de populatie is voor achteruitgang. Een kleine oppervlakte kan immers veel gemakkelijker vernietigd worden door bijvoorbeeld een storm of een brand. Ook een binnendringende exoot kan veel vlugger het gebied 'innemen' indien dit slechts een kleine oppervlakte heeft.

Wat kan men doen om achteruitgaande populaties terug gezond te krijgen?

Gerichte acties om populaties te herstellen bestaan uit:

• op Vlaams niveau het opstellen en uitvoeren van soortbeschermingsprogramma's
• het in kaart brengen van de relictpopulaties
• het uitvoeren van een geschikt soortgericht natuurbeheer op de locaties met relictpopulaties
• het herstellen van de habitat in de omgeving van de relictppoulaties om deze te doen uitbreiden
• het verbinden van de relictpopulaties zodat er terug een grotere metapopulatie ontstaat
• het mogelijks herïntroduceren en transloceren van soorten in nieuwe geschikte gebieden  

Meer info vind je ook op: Volstaat habitatherstel voor de terugkeer van kenmerkende soorten.

Soms zijn resterende populaties zo klein dat zichzelf instandhouden bijna onmogelijk wordt. Het bijeenbrengen van het materiaal uit deze populaties in een genenbank is dan de enige manier om op langere termijn het genetische materiaal veilig te stellen en te benutten. In Vlaanderen is er genenbank opgemaakt door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en de Plantentuin van Meise.