Bouwen aan groenexpertise

Ecoprofiel

Beheergroepen van soorten

Definitie:

Omdat dieren en planten niet zomaar toevallig op een plek aanwezig zijn, broeden of voedsel zoeken, maar voorkomen in levensgemeenschappen van verschillende soorten met gelijkaardige ecologische eisen, is het zinvol om dieren (en planten) te groeperen per ecoprofiel. De voornaamste bedoeling van die groepering is dus om  herhalingen van  beheermaatregelen die voor verschillende soorten van toepassing zijn, niet steeds opnieuw per soort te moeten herhalen. Verder heeft het groeperen het voordeel dat beheerders inzicht krijgen in de ecologische samenhang van soorten en de verschillende of gelijkaardige effecten van beheer erop. Het is echter niet zo dat eenzelfde beheer voor elk van de dieren optimaal zal zijn omdat ze in eenzelfde ecoprofiel zijn ondergebracht.

Ecoprofielen voor beheer geven een overzicht van maatregelen die gunstig zijn voor een set van soorten met gelijkaardige ecologische eisen, onafhankelijk van de plaats waar ze voorkomen. Alle soorten van een profiel hoeven geografisch ook niet in dezelfde regio voor te komen, het beheer is echter wel gelijkaardig. Op basis van het (historische) voorkomen van één of meerdere soorten kan een beheerder keuzes maken voor de functie(s) waarvoor hij zijn gebied kan inschakelen (foerageergebied, rustgebied, broedgebied …) en aan de hand van de hier voorgestelde ecoprofielen ook nadenken over welke soorten zouden kunnen meeliften met een aangepast beheer.
De soorten werden gegroepeerd op basis van de gelijkaardige eisen die ze stellen aan het landschapstype, de structuurrijkdom van dat landschap en de habitat, van hun afhankelijkheid van water, van de voedselrijkdom van de habitat en van hun ruimtebehoefte. De natuur laat zich echter niet gemakkelijk in vakjes opdelen. Een soort hoort vaak thuis in meerdere habitats of landschapstypen. De hier getoonde ecoprofielen werden daarom schematisch gerangschikt volgens gradiënten die op een grote schaal de openheid van het landschap (groene balkjes) en op een kleinere schaal de vegetatiesuccessie (paarse balkjes) weergeven. Overlappingen tussen ecoprofielvakken onderling duiden op overlappingen in ecologische eisen (en beheer); overlappingen met de bovenstaande balken van de verschillende landschapstypen duiden op het gebruik van verschillende landschapstypen door (een deel van) de betrokken soorten. Hoe hoger een vak in het schema staat, hoe groter de ‘gemiddelde ruimtebehoefte’ van het ecoprofiel.

De vleermuizen worden niet in ecoprofielen ondergebracht omdat ze voor het opzet van dit boek beter samen behandeld worden. De ecologische eisen van de vleermuissoorten
zijn zeer verschillend, maar de thema’s waarop beheerders vat hebben, zijn zeer gelijklopend voor alle soorten, namelijk winterverblijven, zomerverblijven, landschaps- en bosbeheer.

We onderscheiden vier gradiënten waarin de ecoprofielen werden ondergebracht:
1. dieren van akkers en graslanden in open tot halfopen landschappen;
2. dieren in de gradiënt van grasland-heide-bos;
3. dieren van open water en moeras in open tot halfopen landschappen;
4. dieren van stromend water in open tot gesloten valleilandschappen.