Gidsen op een vleermuisexcursie
Veel mensen hebben een vleermuisdetector, maar die wordt maar zelden uit de kast gehaald. Tot er eens wordt gevraagd om te helpen bij een vleermuisexcursie. Op de volgende pagina's...
Lees meer
Onbekend is onbemind
Onbekend is onbemind. Vleermuizen zijn zachtaardige insecteneters. Toch roept de naam 'vleermuis' dikwijls negatieve gevoelens op of in ieder geval iets mysterieus. Waarom denken we anders bijna altijd over vampieren, heksen, duivels, … als we over vleermuizen praten? Waarschijnlijk heeft hun nachtelijke levenswijze hier voor iets mee te maken. Nochtans zijn er streken, zoals in China waar ze als gelukbrengers gezien worden. Vleermuizen bestaan ook al zeer lang, veel langer dan de mens zelf . De oudste resten van vleermuizen dateren van 55 tot 60 miljoen jaar geleden. Om je een idee te geven van hoe oud dit wel is; de meeste dinosauriërs stierven uit ongeveer 65 miljoen jaar geleden en de oudste fossiele resten van de mens zijn maar 4 miljoen jaar oud.
Vleermuizen zijn zachtaardige insecteneters (Vilda/Rollin Verlinde)
Bij ons komen 20 soorten vleermuizen voor! (Rollin Verlinde)
Hoeveel soorten vleermuizen bestaan er?
Naast de knaagdieren vormen de vleermuizen één van de grootste diergroepen binnen de zoogdieren; vleermuizen zijn dus geen vogels. Trouwens ieder jaar worden nog nieuwe soorten vleermuizen ontdekt, waardoor er wereldwijd ongeveer 1500 soorten bekend zijn. Buiten de Zuid- en Noordpool treffen we ze zowat overal ter wereld aan, met het meeste aantal soorten in de tropen. Nog een reden om de tropische regenwouden te beschermen. In België zijn er tot dusver ‘maar’ 24 verschillende soorten waargenomen. Niet veel zal je denken, maar dat is toch 1 op 4 zoogdieren. Noem maar vier zoogdieren op en één moet een vleermuissoort zijn. Je zult zien dat dit niet zo gemakkelijk is: mol, vos, konijn en een dwergvleermuis.
Vleermuizen zijn echte luchtacrobaten. Ze vliegen met een huid die tussen hun vingers gespannen is. (Vilda/Yves Adams)
Vleermuizen en vliegen
De vleermuizen of om een moeilijk woord te gebruiken, de Chiroptera (wat staat voor handvleugeligen) kan men indelen in 2 hoofdgroepen: de vliegende honden of vruchtenetende en de insectenetende vleermuizen (maar tot deze laatste groep behoren ook vruchtenetende, bloembezoekende, bloedzuigende, visetende tot zelfs carnivore vleermuizen). Belangrijk om te weten over vleermuizen is dat zij de enige zoogdieren zijn die echt kunnen vliegen, want zoals hun naam het zegt heeft er zich een vlieghuid ontwikkeld tussen hun vingers. Hun vleugels zijn zo goed als niet behaard, maar ze worden wel perfect onderhouden en geregeld ingesmeerd met een soort vet. De vlieghuid is eveneens doorlopen van bloedvaten. Dankzij sterke spieren die in de schouder gelegen zijn, worden de vleugels in beweging gebracht. Hierdoor kunnen ze zoals sommige vogels (denk maar aan de kolibrie) ter plaatse blijven vliegen en stilzittende prooien zoals kevers of nachtvlinders van bladeren of zelfs van de bodem grijpen. Er zijn er die zelfs spinnen uit hun web plukken! Ook de soorten die leven van nectar blijven voor een bloem ter plaatse vliegen en zuigen via een lange tong de nectar uit de bloem op.
Vleermuizen zijn niet blind. Integendeel, deze grootoor ziet zelfs erg goed in het donker! (Vilda/Rollin Verlinde)
Zijn vleermuizen blind?
Hun nachtelijke levenswijze doet veel mensen denken dat vleermuizen blind zijn. Maar is dat nu echt zo? Nee, want ze bezitten kleine oogjes waarmee ze wel degelijk kunnen zien. Maar laat ons duidelijk zijn, buiten de vliegende honden gebruiken ze hun ogen niet om achter voedsel aan te gaan. Daarvoor beschikken ze over een soort radar systeem: de echolocatie. Ze roepen heel luid en door de echo ervan, kunnen ze zich een perfect beeld van de omgeving vormen. Sommige soorten vleermuizen kunnen in de volslagen duisternis draden ontwijken van minder dan 1 mm dik. De geluiden die ze produceren liggen boven onze hoorgrens waardoor we ze niet kunnen horen. Gelukkig maar, want mochten we ze kunnen horen dan zou het net zo zijn alsof er iemand met een drilboor naast je aan het werken zou zijn.
Wat eten vleermuizen?
Hun voedsel is al even gevarieerd als er soorten zijn. In de tropen zijn er veel bomen en struiken die veel vruchten dragen, deze worden door verschillende soorten vleermuizen gegeten. Trouwens er zijn bijna 2000 planten waarvan de bloemen enkel en alleen bestoven worden door vleermuizen. Deze soorten vleermuizen vinden hun voedsel via de reuk. Eén der meest merkwaardige voedselspecialismen in de dierenwereld behoren toe aan de vampiervleermuizen. Ja, inderdaad vampieren bestaan echt en deze vleermuizen leven van bloed. Maar het zijn niet de grote dieren die we in griezelfilms zien. Het zijn kleinere vleermuizen, de grootte van een mus. In tegenstelling tot wat we in films zien beschikken ze niet over 2 hoektanden waarmee ze in de nek van hun prooi bijten en leegzuigen. Ze hebben wel vlijmscherpe snijtandjes waarmee ze een sneetje maken in de huid van hun prooi. Via een gleufje in hun onderlip likken ze het bloed op. Verder zijn er ook vleermuizen die leven van vis, kleine gewervelde dieren zoals muizen of andere vleermuizen tot zelfs vogels. Bij ons en in de rest van Europa leven de meeste vleermuizen van insecten en spinnen, maar in het zuiden is er wel één soort (de Grote rosse vleermuis) die op kleine zangvogeltjes jaagt.