Ruig viooltje is een kalkminnende soort en kan zowel in de felle zon als op matig beschaduwde plaatsen groeien. In graslanden op kalkrijke grond begunstigt lichte beweiding het voorkomen van deze laagblijvende soort. Zo staat het op lichte plekken in krijthellingbossen, waar het onverweerde krijt vrijwel aan de oppervlakte ligt. Het kan zich uitbreiden op plekken waar bomen gekapt zijn.
In de duinen komt de soort des te talrijker voor naarmate het zand kalkrijker is, het meest tussen Kruipwilg in droge valleien, maar ook op allerlei andere standplaatsen, variërend van grazige hellingen tot duinbos. Het Ruig viooltje is van Maarts viooltje te onderscheiden door de ½-1½ mm lange, recht afstaande tot teruggeslagen haren op de bladstelen