Spatelkruiskruid

Spatelkruiskruid is zowat een halve eeuw geleden voor het laatst in Vlaanderen waargenomen. Praktisch alle vroegere vindplaatsen lagen in bosgebieden in de Leemstreek, onder meer in het Brusselse (het Zoniënwoud en het nu verdwenen Linthoutbos), in Oost-Vlaanderen (het Kluisbos en het Geitebos), in Vlaams-Brabant (het Ledebergbos, het Liedekerkebos en het Bertembos) en in Limburg (nabij Sint-Truiden). Al die meldingen dateren uit de achttiende en de negentiende eeuw. De laatste vondst in een bos komt uit het Bertembos nabij Leuven (BAGUET 1887). Van een aantal andere vindplaatsen weten we niet precies in welk milieu de planten werden gevonden, maar we veronderstellen dat het niet ging om bosgebieden. Het betreft vage aanduidingen, waarschijnlijk allemaal in valleien, zoals de omgeving van Boom, Betekom of de Dendervallei tussen Denderleeuw en Erembodegem. Deze laatste groep vondsten is negentiende-eeuws, met uitzondering van de terugvondsten in de Dendervallei tot na de Tweede Wereldoorlog (FOBERT 1950). Wat de precieze oorzaak is van het verdwijnen van spatelkruiskruid in Vlaanderen weten we niet. LAWALRÉE & DELVOSALLE (1969) geeft voor de achteruitgang in België drie mogelijke redenen: verdroging, vermesting en aanplanting van naaldhout. Wat Vlaanderen betreft, lijkt vermesting voor de grasland- en laagveenlocaties nog het meest plausibel. Dat spatelkruiskruid uit het boslandschap is verdwenen, lijkt vooral verband te houden met drastische wijzigingen in het negentiende-eeuwse bosbeheer en het erop afgestemde agropastorale beheer. Dat leidde tot ruiger en schaduwrijker bos.