Bouwen aan groenexpertise

Zuid-Afrikaanse gierst

Panicum schinzii

Areaal:

Het herkomstgebied van Zuid-Afrikaanse gierst is Zuidwest- Afrika. De soort is door de mens accidenteel in diverse delen van de wereld ingevoerd, onder meer in India, Australië en West-Europa. Het is niet duidelijk langs welke weg Zuid-Afrikaanse gierst in Vlaanderen is terechtgekomen en via welke mechanismen de soort zich hier vervolgens verder heeft verbreid. Al de oudste Belgische gegevens zijn gesitueerd langs de Vesder (wolindustrie), maar het lijkt niet eenvoudig het mogelijke verband aan te tonen tussen die woladventieven en de pas veel later gestarte reeks waarnemingen in Vlaanderen.

Verspreiding in Vlaanderen:

De oudste Belgische vondst van Zuid-Afrikaanse gierst buiten Wallonië dateert pas van 1952 (Ukkel). Op dat moment was de soort al sinds meer dan een halve eeuw geregeld langs de Vesder verzameld. De eerste vondst op Vlaams grondgebied dateert van 1974 (Turnhout), waarna geleidelijk het aantal waarnemingen toenam. In de jaren 80 werd Zuid-Afrikaanse gierst waargenomen in maïsakkers. Vandaag heeft de soort vooral in de provincie Antwerpen een aantal permanente groeiplaatsen in maïsakkers en is het lokaal een goed ingeburgerde soort. Het verspreidingspatroon verschilt sterk van dat van kale gierst: vrijwel zeker is dat niet zozeer een gevolg van ecologische verschillen, maar veeleer van de 'historische toevalligheden' van een pas relatief recent op gang gekomen of versneld en nog niet voltooid proces van introductie en verbreiding in geschikte milieus.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart
Vruchttype:
graanvrucht
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
dieren (morsen)
met zaaigoed
Indigeniteit:
neofyt
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00

Enerzijds is Zuid-Afrikaanse gierst een soort van ruderale terreinen, waar ze als adventief opduikt, anderzijds van bouwland (vrijwel uitsluitend maïsakkers), waar langer standhoudende populaties aangetroffen worden. Adventief is de plant in uiteenlopende milieus gevonden, zoals oude kleiputten, stortterreinen, omgewoelde wegbermen, bouwwerven en loskaden. Opvallend, en anders dan bij draadgierst, is dat ze ontbreekt op het lijstje van adventieven van de grote graanoverslagplaatsen in de havens van Antwerpen en Gent. Ook in het gebied van oorsprong staat de soort bekend als een akkeronkruid.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Rode lijst:
criteria niet van toepassing
Zeldzaamheid KFK-klasse:
18-59 kwartierhokken
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Ivan Hoste
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken