Bouwen aan groenexpertise

Kamsalamander in de Zandleemstreek

Doelgroep en doelstelling:

Binnen dit praktijkvoorbeeld wordt het project ‘Ontsnipperingsmaatregelen Kamsalamander Zandleemstreek' uitgelicht om een beheerder informatie over aanleg van amfibieëntunnels toe te reiken. Zowel de doelstellingen, methodiek, uitkomsten als tips voor beheerders zullen verder toegelicht worden.

Een overzicht van andere projecten voor Kamsalamander in de zandleemstreek vind je hier.

In het Natura2000 gebied ‘Bossen van het zuidoosten van de Zandleemstreek’ bevinden zich twee belangrijke leefgebieden voor de kamsalamander: de Makkegemse bossen bij Merelbeke en de Serskampse bossen bij Wetteren/Wichelen. Het ANB heeft aan de zuidelijke kant van het SBZ (Speciale Beschermingszone) in de Serskampse bossen poelen opgeschoond en aangelegd om de habitat voor de Kamsalamander te verbeteren en te creëren.

In het leefgebied van de Serskampse bossen bevindt zich aan de noordkant van de Braektestraat te Wetteren een populatie kamsalamanders. Deze straat loopt door in het Moleneed te Wichelen. Deze weg vormt een blokkade voor de verspreiding van de Kamsalamanders naar het aangepaste zuidelijke deel. De gemeenten Wetteren en Wichelen hebben het initiatief genomen om met behulp van de Investeringssubsidie Natuur amfibieëntunnels te realiseren om het noordelijk en zuidelijk gebied met elkaar te verbinden.

Hoofddoel van het project was het kwalitatief verbeteren en revitaliseren van het gebied. In dit voorbeeld wordt toegelicht welke werkzaamheden zijn uitgevoerd, met welk doel en wat hiervan de resultaten zijn.

Om in aanmerking te komen voor ISN dient men een project te starten in het kader van doelen 2020 en acties 2020, deze bestaan onder ander uit de Instandhoudingsdoelstellingen (IDH). Met de ISN steunt het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) initiatieven om meer en betere natuur te ontwikkelen in Vlaanderen.

Locatie:
Wetteren/Wichelen
Begindatum uitvoering:
Einddatum uitvoering:
Kostprijs:
€ 18060
Betaald door:
  • InvesteringsSubsidie Natuur (ISN)
  • Gemeente Wetteren
  • Gemeente Wichelen
Projectcoördinator:
  • Ann De Rycke
Partners:
  • Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)
  • Gemeente Wetteren
  • Gemeente Wichelen
Uitgevoerd door:
  • Gemeente Wetteren
  • Gemeente Wichelen
Contactpersonen:
  • Kristel Spruyt
  • Brecht Looman

Met het project worden de leefgebieden van de kamsalamanders ten noorden van de Braektestraat en Moleneed en de nieuwe habitats ten zuiden verbonden. Waardoor er gestreefd kon worden naar een goede staat van instandhouding van de soort. Dit houdt in dat de soort zich verder kan verspreiden en waardoor vervolgens de populatie uitbreidt. Door het gebruiken van de amfibieëntunnels in plaats van de weg, zouden er ook minder dierlijke verkeerslachtoffers vallen. Bij de plaatsing van de tunnels zijn ook informatieborden geplaatst. Hiermee werd de betrokkenheid voor de natuurdoelen bij de buurt en recreanten in het gebied vergroot.

Het noordelijke en zuidelijke deel rond de Braektestraat en Moleneed is verbonden met amfibieëntunnels. Ter hoogte van de Braektestraat zijn vier tunnels geplaatst en vier tunnels ter hoogte van Moleneed. Een van deze tunnels is reeds in juni 2013 al aangelegd. Deze tunnels bestaan uit betonnen U-vormige goten met betonnen roosters bovenop (zie afbeelding). Om te kunnen verzekeren dat de amfibieën gebruik maken van deze tunnels zijn aan weerszijden hardhouten begeleidingselementen geplaatst (zie afbeelding). Deze bestaan uit planken die tegen in de grond gezette palen zijn bevestigd. Daarnaast hebben de gemeenten tijdens de uitvoering van het project verkeer vertragende maatregelen genomen door borden te plaatsen. De technische diensten van de gemeenten hebben de materialen zelf geplaatst.

Na plaatsing van de tunnels hebben deze ook onderhoud nodig. Hierbij is de voornaamste onderhoudstaak het schoonmaken en vrijhouden van de tunnels. Bladeren in de tunnels zijn geen probleem, maar wanneer deze niet meer toegankelijk zijn, moeten deze vrijgemaakt worden. Dit wordt voor de trekperiode in februari gecontroleerd zodat de kamsalamanders gemakkelijk kunnen migreren. De sleuven waarin de begeleidingselementen zitten, zijn vermeld in het Bermbeheerplan van de gemeenten. De uiteindelijke monitoring van de tunnels is geïntegreerd in de monitoringsplannen van beide gebieden. Hierbij wordt samengewerkt met Natuurpunt en Hyla, de amfibieën- en reptielenwerkgroep van Natuurpunt.

Na het uitvoeren van het project is ter hoogte van elke straat een informatiebord geplaatst om te communiceren met de buurt en recreanten in het gebied. Daarnaast is na de uitvoering een wandeling onder begeleiding van ANB georganiseerd.

Om de gebieden te verbinden met amfibieëntunnels hebben de betrokken gemeenten Investeringssubsidie Natuur aangevraagd. De kosten van de totale werken werden geraamd op €18.060. Hierbij is subsidie aangevraagd voor 80% van de kosten: €14.448. De overige kosten zijn door de gemeenten gedragen.

Gebiedsbeschrijving:

Het projectgebied bevindt zich in  Natura2000 gebied ‘Bossen van het zuidoosten van de Zandleemstreek’. De Zandleemstreek is tevens een SBZ. Binnen dit SBZ zijn verspreid 19 verschillende gebieden te vinden, waar de Makkegemse bossen in Merelbeke en de Serskampse bossen in Wetteren/Wichelen onderdeel van zijn.  

Poelen

Poelen hebben bijna steeds een landbouwkundige oorsprong. Bijna steeds werden ze gegraven als veedrenkplaats, soms om vlas te roten, als bluswater bij de boerderij of als visvijver...

Lees meer

SBZ

Speciale beschermingszones zijn gebieden die aangeduid zijn in het kader van Natura 2000

Lees meer

Amfibieën (Amphibia)

Lees meer

Populatie

Een populatie is groep organismen van dezelfde soort in een min of meer afgescheiden gebied. De grootte en dichtheid van de populatie wordt bepaald door de verhouding tussen geboorte en immigratie enerzijds en sterfte en emigratie anderzijds.

Lees meer

Kamsalamander (Triturus cristatus)

Lees meer

Habitat

Een sprinkhaan leeft tussen het gras op een open veld terwijl een eekhoorn liever in de bomen in een bos klautert. Een vis voelt zich het best in het water en een hagedis ligt graag in het zonnetje. Elk dier en elke plant heeft een eigen specifieke omgeving waarin hij of zij zich het meest thuis voelt. Een habitat omschrijft aan welke voorwaarden een gebied moet voldoen om er voor te zorgen dat één bepaalde planten- of diersoort er kan overleven.

Lees meer