Bouwen aan groenexpertise

Opsporing en vernietiging van nesten van de Aziatische hoornaar

Doelgroep en doelstelling:

Een imker meldde het aan- en afvliegen van de Aziatische hoornaar bij zijn bijenkasten. Deze invasieve soort vormt een nieuwe bedreiging voor de honingbij. De imker contacteerde het kenniscentrum bijenteelt (Honeybee Valley).

De Aziatische hoornaar (Vespa velutina) vormt een nieuwe bedreiging voor de imkerij. Er is geen reden tot paniek, maar wel tot grote alertheid bij de imkers. Op 1 mei 2017 werd het eerste, zekere exemplaar voor Vlaanderen gevonden te Oudenaarde, en in november 2018 werd een eerste nest verdelgd (Poperinge).

Locatie:
Poperinge
Begindatum uitvoering:
Einddatum uitvoering:
Betaald door:

Honeybee Valley (Universiteit Gent).

Projectcoördinator:

Honeybee Valley (Universiteit Gent).

Partners:

Agentschap voor Natuur en Bos, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Natuurpunt vzw.

Uitgevoerd door:

Dries Laget, Imker-conservator van Honeybee Valley

Contactpersonen:

Dries Laget, Imker-conservator van Honeybee Valley

De Aziatische hoornaar werd in 2004 in Frankrijk binnengebracht met een lading Chinees aardewerk. Sindsdien verspreidt ze zich elk jaar verder. In november 2016 werd een eerste nest in Wallonië aangetroffen en vernietigd. Ook in het noorden van Frankrijk wordt ze reeds jaren waargenomen. De eerste vondst in Oudenaarde liet een eerste alarm afgaan. Het ging hier om een koningin die in de serre van een (alerte) imker had geprobeerd te overwinteren.

Eind september werd een exemplaar gevonden in Wevelgem. Een zoektocht op bloeiende klimop in de omgeving leverde geen nieuwe exemplaren op. Het ging hier dus hoogstwaarschijnlijk om een migrerende koningin op zoek naar een plek om te overwinteren. Eind oktober 2017 kregen we de eerste meldingen van Aziatische hoornaars die bijen vingen aan een bijenkast. Er werd meteen een zoektocht ingesteld om het nest op te sporen. De vernietiging van nesten is immers de beste manier om de invasie van Aziatische hoornaar te vertragen. Dit is zeker het geval in het najaar, want dan worden in deze nesten honderden nieuwe koninginnen geboren die het volgende jaar een nieuw nest kunnen starten.

Er werd een nest verdelgd in Poperinge en een paar dagen later ook een nest in Westouter. Er bleven echter hoornaars bij de imker op bezoek komen. Niet alle nesten zijn dus gevonden. Ook vlak over de Franse grens werden nog twee nesten opgespoord. Het is dus duidelijk dat in deze regio de Aziatische hoornaar zich gevestigd heeft. De invasie tegenhouden kan dan ook niet langer, maar door de alertheid van de burgers kan deze wel worden vertraagd, en kunnen bijenvolken in de omgeving worden gespaard.

In oktober 2017 is er een overleg geweest tussen ANB, INBO, Honeybee Valley, Natuurpunt en de brandweer. Hierop werd afgesproken dat meldingen die binnen komen (via het meldingensysteem op www.vespawatch.be(opent nieuw venster), www.waarnemingen.be(opent nieuw venster), of bij Honeybee Valley(opent nieuw venster)) onmiddellijk worden geverifieerd. Indien positief, worden de nesten opgespoord. Verdelging van de nesten is niet eenvoudig. Er werd dan ook contact gelegd met externe organisaties die reeds het materiaal en de deskundigheid in huis hebben om nesten te verdelgen.

Gebiedsbeschrijving:

Tot nu toe werden enkel in zuid-West-Vlaanderen en zuid-Oost-Vlaanderen Aziatische hoornaars waargenomen. Er is nochtans wel in heel Vlaanderen naar gezocht. Komende jaren mogen we dan ook verwachten dat deze soort verder zal oprukken. De snelheid waarmee dat zal gebeuren kan niet worden voorspeld, en ook wat de impact is van een continue opsporing en verdelging van nesten is niet duidelijk.

Op korte termijn dienden de nesten in het najaar zo snel mogelijk verdelgd te worden om het uitlopen van nieuwe koninginnen te vermijden. Het verdelgen van de nesten in de omgeving van de imker zou ook zijn bijen veilig stellen. De vaststelling van Aziatische hoornaars aan de bijenkasten tot eind november, toont aan dat de soort nog steeds aanwezig is.

Goed gelukt:

De samenwerking tussen de betrokkenen loopt goed en er is een goede uitwisseling van kennis en ervaring. De waarnemingen van burgers leverden twee nesten op.

Kan beter:

Er is nood aan een verdere organisatie van interventies voor Vlaanderen. Doordat de Aziatische hoornaar veel agressiever is dan gewone wespen en de nesten ook vaak heel hoog in de bomen nestelen, vergt bestrijding een aangepaste opleiding van bv. de brandweer.