Bouwen aan groenexpertise

Kritische last

Hoeveel depositie kan een ecosysteem verdragen?

Definitie:

De kritische last duidt voor een bepaald ecosysteem de maximaal toelaatbare depositie per eenheid van oppervlakte aan zonder dat er op lange termijn schadelijke effecten optreden. Het is een indicator voor de draagkracht van de natuur (bos, heide en soortenrijk grasland) voor atmosferische depositie. Kritische lasten werden ontwikkeld om de met depositie geassocieerde milieuproblemen zoals verzuring en vermesting terug te dringen.

In Vlaanderen werden kritische lasten bepaald voor de vegetatietypes bos, heide en soortenrijk grasland. Kritische lasten zijn afhankelijk van het gekozen beschermingscriterium, dat zal bepalen hoeveel depositie wordt getolereerd. De bescherming van het grondwater voor drinkwaterwinning kan zo'n criterium zijn. Voor bossen werden de bescherming tegen wortelschade door verzuring, algemene bodemverzuring, wijzing van de soortensamenstelling van plantengroei als gevolg van vermesting en verontreiniging van ondiep grondwater door vermesting als criteria gebruikt. Voor heide en graslanden werd aandacht besteed aan de bescherming tegen bodemverzuring en wijziging van de plantengroei door vermesting. In 2004 werd respectievelijk 66%, 27% en 49% van de oppervlakte bos, heide en soortenrijk grasland blootgesteld aan deposities die hoger lager dan de kritische last voor verzuring.

Uitgebreid:

Om kritische lasten te bepalen wordt een 'statisch massabalansmodel' gebruikt. Om bijvoorbeeld het vermestend effect van stikstof in bossen na te gaan, wordt een balans gemaakt van hoeveel stikstof het bos via depositie binnenkomt en hoeveel er via uitspoeling, houtoogst en denitrificatie verdwijnt of wordt opgeslagen. Op basis van die balans wordt bepaald hoeveel depositie kan worden getolereerd, met het oog op bepaalde beschermingscriteria. Het ene vegetatietype is gevoeliger voor depositie dan het andere, wat zal resulteren in lagere kritische lasten. Zo blijkt naaldbos gevoeliger te zijn voor een wijziging van de plantengroei door vermesting dan loofbos, en ligt de kritische last er 5 kg per hectare lager. Daar zijn verschillende redenen voor. Naaldbos komt voor op goed gedraineerde zandbodems, met een lagere denitrificatie en waarin veel stikstof uitspoelt. In naaldbos bereikt minder water de bodem dan in loofbos, zodat de conentratie stikstof in het bodemwater hoger is. Voor bossen blijkt de kritische last met betrekking tot het behoud van de plantensoortensamenstelling het strengst te zijn en die voor het beperken van de nitraatconcentratie in het grondwater tot maximaal 50 mg/liter het minst streng. Uiteraard zullen reductiemaatregelen die gebaseerd zijn op een minder strenge kritische last, onvoldoende zijn om schade te voorkomen die bij lagere depositie optreedt.

Lectuur:

http://www.milieurapport.be(opent nieuw venster)