Bouwen aan groenexpertise

Graspieper

Anthus pratensis

De Graspieper is onopvallend,klein, gestreept en met een dunne snavel. De buitenste staartpennen zijn wit en de flanken zwaar gestreept, in tegenstelling tot de gelijkende Boompieper die eerder dun gestreept is. De Graspieper heeft geen oogstreep maar wel een opvallende oogring. Roep en zang verschilt sterk met die van Boompieper. De roep is een ijl iist iist, stijgend van toon. De zang duurt 10-20 seconden en versnelt en neemt in volume toe, bestaat uit groot aantal tsip tsip en gaat over in een triller.
De Graspieper verkiest de meest open landschappen met heel weinig opgaande elementen.

Deze vogel broedt van einde maart tot augustus op de grond, goed verstopt in de vegetatie. Dat doet hij in allerlei open landschappen: open duin, heide, kwelders en open hoogveengebieden. In agragisch gebied in graslanden en akkers met veel sloten en dijkjes.

Graspiepers leven van insecten, spinnen en vele andere geleedpotigen tot een lengte van ca. 5 mm lengte, veel langpootmuggen en vliegen. Buiten de broedtijd ook wel zaden. Voedsel wordt lopend gezocht en van de grond af of van vegetatie tot ca. 10 cm hoogte gepikt. De Graspiepers uit onze regio trekken na de broedtijd grotendeels weg naar Zuidwest-Europa. De voorjaarstrek naar het broedgebied begint al eind februari tijdens zachte winters. Als het koud is gebeurt dat later. De piek is half april. Ze trekken dan in grote aantallen (tot soms tienduizenden per dag). In het najaar trekken de vogels naar hun overwinteringsgebied vanaf eind september.

Leefgebied en trend

Graspieper verkiest open, vochtige weilandgebieden met niet te veel bomen als broedgebied. Ook grazige, brede bermen, vochtige, deels vergraste heide en braakliggende terreinen komen in aanmerking als broedplaats. De grootste dichtheden werden in 2000-2002 genoteerd in de polders, de riviervalleien, de weilandgebieden in de noordelijke Kempen en aansluitend in de grote heideterreinen in de provincie Limburg. Net zoals veel andere soorten gebonden aan landbouwgebied is ook Graspieper enorm afgenomen als broedvogel in Vlaanderen. Het massaal omzetten van weilanden in akkers, verdroging, het vervroegen van de maaidata en het verhogen van de veedichtheden in de overblijvende weilanden zijn maar enkele van de gekende oorzaken van de terugval. In heideterreinen (vooral door de vergrassing aldaar) hield de soort stand en nam zelfs toe. In de periode 2007-2018 wordt nog steeds een sterke afname vastgesteld en nu zowel in landbouwgebied als in de heide. Ook in Nederland, Wallonië en Duitsland neemt de soort nog steeds af. Verdere intensivering van de landbouw wordt hier aangevoerd als belangrijkste oorzaak. In de heidegebieden spelen tenminste lokaal verbossing en verdroging wellicht een grote rol.

Rode lijst:
Bedreigd
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Status:
Rode Lijst POP-VL KT-VL LT-VL KT-BEL LT-BEL Trend Europa
Bedreigd 2300-3400 -52% Afname -32% -89% Afname
  • Rode lijst: De Rode Lijst-status van de soort in Vlaanderen op basis van Devos et al. (2016)
  • Pop VL: de minimale en de maximale broedpopulatie in Vlaanderen in de periode 2013-2018.
  • KT-Trend: de kortetermijntrend (2007-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • LT-Trend: de langetermijntrend (1980-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • Trend Europa: de gerapporteerde trendrichting op basis van data verzameld in 26 Europese lidstaten in de periode 2008-2018 (bron: www.ebcc.info(opent nieuw venster))
  • NS = niet significant
In samenwerking met: