Afrikaanse varkenspest

Ziekteverwekker

Afrikaanse varkenspest is een virusziekte die wordt veroorzaakt door een asfivirus van de familie van de Asfarviridae. De Afrikaanse varkenspest is een zeer besmettelijke virale infectie die varkensachtigen treft, zowel gedomesticeerde als in het wild voorkomende (everzwijnen). De ziekte kan zich potentieel snel en op grote schaal verspreiden. Het virus is erg besmettelijk en vaak dodelijk voor varkensachtigen. Er bestaat geen specifieke behandeling voor Afrikaanse varkenspest. Het virus is niet pathogeen voor de mens.

Hoe gebeurt besmetting bij dieren

Het virus is aanwezig in het bloed, de weefsels, de urine, de uitwerpselen, de uitscheidingen en afscheidingen van zieke dieren. Het is zeer besmettelijk en resistent in de weefsels van de dieren. Het kan daarom op de volgende manieren worden overgedragen:

• transplacentair: biggen die zo worden besmet, blijven drager van het virus en blijven het uitscheiden gedurende meerdere maanden na de geboorte
• door rechtstreeks contact met een ziek dier
• door onrechtstreeks contact, via mensen die het virus mechanisch verspreiden of via besmette uitrusting of voertuigen
• door inname bij het voederen van onvoldoende verhit afval aan varkens.

Voorkomen in België

Afrikaanse Varkenspest werd in België nog niet aangetroffen bij in het wild levende everzwijnen. België had in 1985 een episode van Afrikaanse varkenspest bij gedomesticeerde varkens in West-Vlaanderen. Door import van besmet varkensvlees werden in die periode 12 bedrijven besmet, 185 bedrijven geblokkeerd en meer dan 30.000 varkens vernietigd. Sindsdien werd het virus in België niet meer aangetroffen. Binnen Europa is de Afrikaanse varkenspest sinds vele jaren endemisch aanwezig in Sardinië. Sinds 2007 heeft Rusland talrijke haarden gerapporteerd over het hele grondgebied, met name dicht bij de grens van de Europese Unie, zowel bij gedomesticeerde varkens als bij wilde everzwijnen. In Oekraïne werd in 2012 ook een haard gemeld. Sinds begin 2014 werden verschillende gevallen van Afrikaanse varkenspest bij everzwijnen vastgesteld in de EU, met name in Litouwen en Polen. In enkele gevallen ging het om besmette everzwijnen die dood werden teruggevonden of neergeschoten werden in gebieden grenzend aan Wit-Rusland. Doordat de ziekte aanwezig is in sommige everzwijnpopulaties, is er een risico op herintroductie van de ziekte in varkensbedrijven.

Bewaking van Afrikaanse Varkenspest in het wild door ANB

Ontdek hier(opent nieuw venster) meer informatie omtrent de surveillance van Afrikaanse Varkenspest bij everzwijnen in het Vlaams Gewest.

Gevolgen

Indien Afrikaanse Varkenspest wordt aangetroffen in de everzwijnpopulatie, heeft dat een negatieve impact op de dierengezondheid en ernstige gevolgen voor de handel in varkens en varkensproducten.

Preventieve maatregelen

Ondanks het feit dat Afrikaanse varkenspest sinds vele jaren endemisch is in Sardinië, hebben de maatregelen ter bescherming van de diergezondheid, opgelegd door de Europese Commissie, voorkomen dat de ziekte zich naar andere gebieden verspreid heeft. De Europese Unie heeft recent maatregelen getroffen m.b.t. transportmiddelen die terugkomen van Rusland en Wit-Rusland. Die maatregelen dienen een perfecte reiniging te garanderen van de voertuigen die gebruikt werden om levende dieren of diervoeders te transporteren naar veehouderijen in Rusland en Wit-Rusland om vervolgens terug te keren naar de Europese Unie.

Everzwijnen kunnen een belangrijke rol spelen in de verspreiding van het Afrikaanse varkenspestvirus na een eventuele introductie van het virus. Naar alle waarschijnlijkheid worden everzwijnen vooral geïnfecteerd door ‘spill over’ van het virus vanuit kleinere varkensbedrijven met een lage bioveiligheid en spelen everzwijnen geen grote rol in het onderhouden van de infectiecyclus. Het virus heeft immers de neiging om uit te sterven in de everzwijnenpopulatie van een bepaalde streek omwille van zijn virulentie. De kans op contact tussen everzwijnen en gedomesticeerde varkens is in België gelukkig vele malen kleiner dan in Oost-Europa waar nog veel kleinere bedrijven voorkomen met een lage bioveiligheid en varkens in achtertuinen. Desalniettemin dienen er ook in België voldoende voorzorgen te worden genomen op (hobby)bedrijven met een lage bioveiligheid en vooral op bedrijven met buitenbeloop om contact met everzwijnen te vermijden.

Volgens het Wetenschappelijk Comité van het FAVV liggen de grootste risico’s op verspreiding van de infectie in de arbeidsmigratie vanuit Oost-Europa en het jachttoerisme, gevolgd door algemeen toerisme en intracommunautaire handel van Suidae en afgeleide rauwe of ingevroren producten uit geïnfecteerde streken.Toeristen die verbleven hebben in geïnfecteerde landen dienen eraan herinnerd te worden geen producten van Suidae mee te brengen naar België. Het volledige advies van het Wetenschappelijke Comité van het FAVV omtrent de risico’s op introductie van Afrikaanse varkenspest in België kun je hier terugvinden (dossier Sci Com 2014/14).

Jagers kunnen bijdragen om deze bedreiging te beperken. In Vlaanderen kan dat door deel te nemen aan de lopende surveillance van ziekten bij in het wild levende everzwijnen. Ontdek hier(opent nieuw venster) meer informatie om mee te werken aan de surveillance van Afrikaanse Varkenspest bij everzwijnen in het Vlaams Gewest. Daarnaast is het belangrijk te weten dat het Afrikaanse varkenspestvirus zeer resistent is en kan meegedragen worden na jachtactiviteiten in het buitenland waar het virus voorkomt.

Daarom is het belangrijk dat jagers die in het buitenland in besmet gebied gaan jagen bepaalde voorzorgsmaatregelen nemen om insleep van varkenspest naar België te voorkomen:

• na de jacht handen wassen met water en zeep
• laarzen en gebruikte materialen die in contact zijn geweest met een wild zwijn grondig reinigen. Een goede reiniging wordt gerealiseerd door eerst met een borstel het ergste vuil te verwijderen. Vervolgens alle oppervlakten met water en zeep schoonmaken en laten drogen
• voertuig ter plekke of in een nabijgelegen wasstraat reinigen (inclusief wielkasten). Ook vuil geworden oppervlakten binnenin het voertuig (bv. voetmat) reinigen. Zittingen kunnen van te voren worden afgedekt met plastic
• kleding wassen op 40°C of 60°C met een hoofdwasmiddel (wit)
• geen jachthonden meenemen naar besmette gebieden in het buitenland
• tenminste 72 uur volgend op het contact met het wilde zwijn geen varkensbedrijven bezoeken. Jagers met een beroepsmatige binding met gehouden varkens worden overigens geheel afgeraden te jagen in besmette gebieden
• er mogen geen producten of trofeeën van geschoten everzwijnen worden meegebracht vanuit geïnfecteerde gebieden.

Bij jachtactiviteiten in Vlaanderen worden volgende sanitaire voorzorgsmaatregelen aangeraden:

• draag vloeistofdichte (wegwerp)handschoenen met lange mouwen
• respecteer een eet- en drinkverbod tijdens het ontweiden en manipuleren van kadavers
• bij ontweiden van geschoten everzwijnen in het veld de ingewanden NIET achterlaten in de natuur, de ingewanden dienen meegenomen te worden naar een wildverwerkingsinrichting of opgehaald te worden door een bevoegd destructiebedrijf. Dit is conform het advies van het wetenschappelijk comité van het FAVV (*)
• was handen met zeep, water en eventueel extra ontsmettingsmiddel na de werkzaamheden
• was je handen opnieuw goed vóór het eten.

(*) Het Wetenschappelijk Comité van het FAVV raadt aan om afgeschoten everzwijnen niet in het veld te ontwijden (het verwijderen van de ingewanden) maar om de ingewanden mee te nemen naar de wildverwerkingsinrichting of te laten ophalen door de bevoegde destructiebedrijven. Het achterlaten van de ingewanden of het begraven ervan leidt ingeval van afschot van een besmet everzwijn immers onvermijdelijk tot een blootstelling aan ziekten (zoals Varkenspest, Tuberculose, Brucellose) van overblijvende everzwijnen in het betreffende gebied. Daarnaast is het belangrijk te vermelden dat er grote sanitaire risico’s (zoals de introductie van AVP) verbonden zijn aan het illegaal voederen van everzwijnen met (keuken)afval.

Meer informatie over Afrikaanse Varkenspest kan je hier raadplegen (opent nieuw venster).(opent nieuw venster)