Bouwen aan groenexpertise

Compensatieplicht voor bos

Geen bos kappen zonder voor een nieuw te zorgen

Definitie:

Vlaanderen is één van de bosarmste streken van Europa (zie bebossingindex). Om te vermijden dat de bosoppervlakte nog verder afneemt, probeert men met behulp van het Bosdecreet het overblijvende bos zo goed mogelijk te bewaren en te beschermen. Zo zijn er strenge regels bepaald omtrent ontbossing. In principe is ontbossing in Vlaanderen verboden maar daar zijn wel enkele uitzonderingen op. Wanneer een vergunning wordt gegeven om het bos te kappen, moet het gekapte bos gecompenseerd worden. De compensatieplicht bestaat uit het aanplanten van een even groot of zelfs groter bos op andere plek of uit het betalen van een som geld aan het Bossenfonds van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. De Vlaamse overheid staat dan zelf in voor de compenserende bebossing.

Bij een ontbossing verdwijnt het bos geheel of gedeeltelijk en wordt de grond vervolgens voor iets anders gebruikt (dus er worden niet opnieuw bomen aangeplant). Ontbossing is in Vlaanderen verboden, tenzij het anders vermeld staat in het Bosdecreet. Wanneer ontbossing niet verboden is, moet men wel eerst een stedenbouwkundige vergunning aanvragen. Men krijgt die vergunning enkel als de ontbossing wordt uitgevoerd voor werken van algemeen belang (bijv. voor de aanleg van een spoorweg); in woon- of industriegebieden; of om werken in een niet-vervallen vergunde verkaveling uit te voeren. Voor andere ontbossingen, kan men aan de Vlaamse minister bevoegd voor het natuurbehoud vragen om het verbod op ontbossing te ontheffen. Dat wil zeggen dat de minister op basis van een onderbouwd dossier dat werd beoordeeld door het Agentschap voor Natuur en Bos u toestemming kan geven om af te wijken van het verbod op ontbossing. Je moet dan uiteraard wel nog een stedebouwkundige vergunning aanvragen en aan de compensatieplicht voldoen. Vooraleer de vergunning om te ontbossen wordt gegeven, gaat men na of de aangevraagde ontbossing in overeenstemming is met de plaatselijke ruimtelijke ordening. Men gaat ook na of de schade aan de natuur niet geheel of gedeeltelijk vermeden kan worden. De vergunning wordt bovendien enkel verleend wanneer het gekapte bos gecompenseerd wordt. Slechts in uitzonderlijke gevallen is men vrijgesteld van de compensatieplicht. Het gaat hier om landbouwgronden die slechts korte tijd bebost werden en om ontbossingen in het kader van het natuurherstel in natuurreservaten voor zover de ontbossing werd voorzien in een door de minister goedgekeurd beheerplan. Ook woonkavels kleiner dan 12 are kunnen in sommige gevallen voor 5 are vrijgesteld worden van compensatieplicht. Het gekapte bos kan op drie manieren gecompenseerd worden: door het betalen van een bosbehoudsbijdrage; of door een bos aan te planten in speciaal daarvoor aangeduide gebieden; of door iemand de opdracht te geven een bos aan te planten. Er mag ook een combinatie gemaakt worden tussen deze drie compensatiemaatregelen. Het nieuw aangeplante bos moet tenminste 25 jaar als bos behouden blijven.

Uitgebreid:

De oppervlakte bos die aangeplant moet worden en de som geld die betaald moet worden is niet alleen afhankelijk van de grootte van het gekapte bos maar ook van de soorten die er in voorkwamen. Niet elk bos heeft immers dezelfde ecologische waarde. Er werd daarom een compensatiefactor bepaald die rekening houdt met de boomsoorten in het gekapte bos. Wanneer minstens 80% van het grondvlak van het bosbestand (voor definitie van grondvlak: zie productietabel) uit inheemse loofbomen bestaat, is de compensatiefactor gelijk aan 2. Je moet dus de oppervlakte van de ontbossing dubbel compenseren. Indien je één hectare inheems loofbos ontbost zal je twee hectare moeten heraanplanten met inheemse loofbomen. De factor is gelijk aan 1,5 indien 20 tot 80% van het grondvlak uit inheemse loofbomen bestaat. Wanneer het grondvlak voor minstens 80% bestaat uit niet-inheemse loofbomen, naaldbomen of een combinatie ervan, is de compensatiefactor gelijk aan 1. Ook bestanden die uit minstens 75% cultuurpopulier bestaan, vallen onder deze categorie. Om te weten hoeveel bos men moet aanplanten, moet de oppervlakte die ontbost wordt vermenigvuldigd worden met de compensatiefactor. Bij een betaling van een bosbehoudsbijdrage, wordt de ontboste oppervlakte (uitgedrukt in m²) vermenigvuldigd worden met de compensatiefactor en vervolgens met het standaardbedrag van 1,98 euro/m². Voor inheems loofbos moet men dus 3,96 euro/m² betalen, voor gemengd bos 2,97 euro/m² en voor naaldbos of niet-inheems loofbos 1,98 euro/m². De stop op ontbossing en de compensatieplicht heeft er samen met een aantal andere inspanningen van diverse overheden voor gezorgd dat de ontbossing in Vlaanderen sinds 2000 een halt is toegeroepen. Dit was noodzakelijk want tussen 1990 en 2000 verdween er nog 6000 hectare bos. In andere Europese landen kwam die ontbossingstop er veel vroeger: Denemarken 1810, Frankrijk 1830, Zwitserland 1860, Portugal 1870, Schotland 1920, Europees Rusland 1930, Vlaanderen 2000 Momenteel (2000 - 2006) is er zelf sprake van een lichte bosuitbreiding. Of dit ook in de toekomst het geval zal zijn kan je opvolgen op de website www.natuurindicatoren.be(opent nieuw venster) Opmerking: Soms blijven de bomen staan maar is er toch sprake van een ontbossing. Het gaat om gevallen waar het terrein een ander gebruik krijgt dan het oorspronkelijke bosgebruik. Als meest sprekend voorbeeld kan de aanleg van een parkeerterrein in een populierenbos gegeven worden. Veronderstel dat een restauranthouder een gebrek aan parkeerplaatsen heeft en zijn toevlucht kiest tot een nabijgelegen populierenbos. Hij kapt geen enkele boom, de populieren staan toch ver genoeg uit elkaar en er is geen ondergroei. Toch brengt hij wel wat verharding aan zodat de wagens vlot af en aan kunnen rijden. Een dergelijke situatie zal zeker als een ontbossing worden beschouwd.

Lectuur:

Bij het Agentschap voor Natuur en Bos kan je een gratis brochure aanvragen omtrent de regelgeving bij ontbossing. Deze brochure kan je ook downloaden op de website http://www.natuurenbos.be(opent nieuw venster) De regelgeving en de nodige formulieren kan je ook nalezen op http://www.bosgroepen.be(opent nieuw venster)