Bouwen aan groenexpertise

Indicatorsoort

Rood lampje

Definitie:

Een indicatorsoort of bio-indicator is een soort die ons informatie geeft over een bepaalde eigenschap van een gebied omdat het karakteristiek is voor specifieke milieuomstandigheden of specifieke natuurtypen. Daarom kunnen uit de aan- of afwezigheid van dergelijke soorten conclusies worden getrokken over de toestand van milieu en natuur. Een biodiversiteitsindicator is een indicatorsoort die weergeeft hoe biodivers een bepaald gebied is. Dikwijls wordt gerefereerd naar een soort met een complexe levenscyclus als het over een biodiversiteitsindicator gaat. Het idee is dat een gebied met deze indicator biodiverser is dan een gelijkaardig gebied zonder deze soort. Zelden wordt echt onderzocht of deze aanduiding dan ook terecht is.

Indicatoren zijn er voor vele eigenschappen bv. voor voedselrijkdom, pH, vochtigheid en biodiversiteit. Zo kan de toename van brandnetel een indicatie zijn van toegenomen voedselrijkdom. Klokjesgentiaan is dan weer een indicator van voedselarme vochtige omstandigheden. Eén soort gebruiken als indicator voor een bepaalde factor is bijna nooit goed. Meerdere soorten die een zelfde indicatie geven zijn nodig.

Uitgebreid:

Het gebruik van één enkele soort als aanduiding en monitoring voor de biodiversiteit of voor de kwaliteit van een biotoop wordt frequent toegepast in het natuurbehoud. Het is immers veel gemakkelijker om slechts één soort te inventariseren in plaats van alle soorten uit dat ecosysteem. Die ene soort staat dan garant voor het behoud van een hele reeks andere soorten uit hetzelfde leefgebied. De bruikbaarheid van deze methode wordt echter in vraag gesteld, ook al is deze aanpak heel aantrekkelijk wanneer er een beperking is in tijd of middelen. Dit komt doordat bij sommige toepassingen ontdekt werd dat de indicatorsoort niet in staat bleek om andere soorten te behouden. Bijvoorbeeld: het gentiaanblauwtje op de vochtige heide is een biodiversiteitsindicator hiervoor. Het zet zijn eitjes af op een zeldzame plant, Klokjesgentiaan, en de rupsjes laten zich al snel vallen om meegenomen te worden door steekmieren. Deze voeden het rupsje op dat het jaar nadien verpopt en als vlinder terug op zoek gaat naar een geschikte Klokjesgentiaan. Als deze vlinder in een vochtig heidegebied voorkomt, kunnen we veronderstellen dat de biodiversiteit hoog is. Er staan zeldzame klokjesgentianen, dus waarschijnlijk ook nog andere zeldzame planten die een bepaalde vochtigheid nodig hebben. Er komen steekmieren voor, en dat duidt toch op gunstige microklimaten. En de vlinder zelf heeft ook nectar en zonnewarmte nodig... Dit vlindertje toonde wel de rijkdom aan van Rode Lijstsoorten maar gaf niet genoeg informatie over de kwaliteit en kwantiteit van de heide. Een multisoortenbenadering waarbij een verzameling van soorten uit verschillende groepen gebruikt wordt om de kwaliteit van het biotoop te kenmerken, geeft een veel betere indicatie.

Een biodiversiteitsindicator kan ook een samenvatting zijn van complexe wetenschappelijke gegevens over soorten en ecosystemen om zo de interpretatie voor beleidsmakers te vereenvoudigen.
Zo'n voorbeeld is de 'common bird indicator'. Die indicator geeft de evolutie van de populaties van een aantal algemene vogelsoorten aan voor een bepaald gebied, ten opzichte van een referentiejaar. Het voorkomen van de vogelsoorten wordt gebruikt om de kwaliteit van de verschillende ecosystemen waarin ze leven in te schatten. Indicatoren zoals de common bird indicator moeten overheden helpen om door gepaste beleidsmaatregelen het biodiversiteitsverlies tegen te gaan.