Bouwen aan groenexpertise
Puntig fonteinkruid blad Puntig fonteinkruid plant

Puntig fonteinkruid

Potamogeton friesii

Puntig fonteinkruid is een minder forse grasbladige plant, lastig te herkennen en kan lijken op Stomp, Klein, of Tenger fonteinkruid. De afgerond-afgeplatte stengels vertakken vooral bovenaan. De lichtgroene bladeren zijn tot drie millimeter breed met vijf nerven en een spitse bladtop. Het tuitje is gespleten als een zwaluwstaart bij oudere bladeren. Losstaande aren hebben een iets verdikte steel, en vruchtzetting is vaak schaars. Het groeit in zowel zoet als zwak brak water, in sloten en diepere wateren, zonder duidelijke standplaats-eisen.

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Ondiepe beken en rivieren met goede structuur en watervegetaties (3260)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Ondiepe beken en rivieren met goede structuur en watervegetaties (3260)

Hoogte plant

Minimaal:
50cm
Maximaal
120cm

Licht

Min:
half schaduw
Max:
lichte schaduw

Voedsel

Min:
zeer voedselrijk
Max:
zeer voedselrijk

Bloeiperiode

Vanaf:
juni
Tot:
augustus

Vocht

Min:
aquatisch
Max:
aquatisch

Bloemkleur

bloemdek ontbreekt

Bestuiving

waterbestuiving
windbestuiving
Areaal:

Het verspreidingsgebied van puntig fonteinkruid strekt zich uit over Europa, West-Siberië en Noord-Amerika. In Europa komt de soort vooral voor in West-, Midden- en Oost-Europa. In Noord-Europa zijn alleen wat geïsoleerde vindplaatsen bekend en in Zuid-Europa ontbreekt puntig fonteinkruid bijna volledig. In België is het nagenoeg beperkt tot Vlaanderen. In Wallonië zijn slechts een drietal groeiplaatsen bekend waarvan niet een na 1979. In dit landsgedeelte is de soort, indien nog niet verdwenen, dan toch sterk bedreigd (SAINTENOY-SIMON 1999).

Verspreiding in Vlaanderen:

In Vlaanderen is puntig fonteinkruid momenteel uiterst zeldzaam of, waarschijnlijker, verdwenen. Na 1972 zijn slechts vier zekere waarnemingen van puntig fonteinkruid bekend: drie in de Kempen en een in het Gentse. Drie meldingen voor de Polders uit dezelfde periode (VANHECKE 1976) berusten op foutieve determinaties. De laatste zekere waarneming op basis van gecontroleerd herbariummateriaal dateert van 1983 (Drongen). De meeste waarnemingen uit de karteringsperiode 1939-1971 worden ondersteund door herbariummateriaal. Het beeld van de verspreiding voor 1939 is geflatteerd: door de onzekere locatie van de hokken zijn hoogstwaarschijnlijk sommige vindplaatsen in meer dan één hok terecht gekomen, met clustervorming tot gevolg.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart

Puntig fonteinkruid is een van de minder forse grasbladige Fonteinkruiden en is vrij lastig te herkennen : grotere exemplaren kunnen op Stomp, kleinere planten op Klein en Tenger fonteinkruid lijken. De afgerond-afgeplatte stengels zijn voornamelijk bovenaan vertakt, met talrijke korte zijtakjes. De tot ruim drie millimeter brede lichtgroene bladeren hebben merendeels vijf nerven, waarvan - van links naar rechts geteld - de eerste in de tweede uitmondt en de vijfde in de vierde (vergelijk Stomp fonteinkruid). De bladtop is spits of toegespitst. Het tuitje vergaat niet spoedig en is bij oudere bladeren als een zwaluwstaart gespleten. De aren zijn vrij los en hebben een naar boven toe iets verdikte steel. De vruchtzetting is vaak schaars.

Puntig fonteinkruid komt voor in koel-gematigde streken van het noordelijk halfrond; het areaal vertoont een onderbreking in Oost-Siberië. In Nederland is het vrij zeldzaam in Zuid-Holland, westelijk Utrecht en plaatselijk in Noord-Holland; elders is het zeldzaam. In Zuid-Limburg ontbreekt het en in Zeeland is het tot de duinstreek beperkt.

Van de grasbladige Fonteinkruiden is Puntig fonteinkruid het meest aan carbonaat- en voedselrijk (fosfaat-. stikstof- en kaliumrijk) water gebonden. Het kan zowel in zoet als in zwak brak, zowel in stilstaand als in stromend water, zowel in sloten als in grotere en diepere wateren optreden, maar duikt nu hier en dan daar op zonder dat het beeld van zijn standplaats-eisen erg duidelijk wordt. Het meest is het op zeeklei gevonden, maar ook wel op rivierklei, veen of zand. De waarnemingen lopen sterk uiteen, zodat de soort voor sommige onderzoekers als liefhebber van helder water en voor anderen als indicator van vervuiling geldt.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1991 (deel 4) 

Gebruik:
geen nuttig gebruik
Bladseizoen:
overwinterend groen
Levensvorm:
hydrofyt
Geslachtsverdeling:
tweeslachtig
Vruchttype:
steenvrucht
Vruchtkleur:
groen
Verbreidingswijze:
dieren (inwendig)
water
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
half-schaduwplanten
Ellenberg vocht:
waterplanten die onder water wortelen maar minstens tijdelijk aan of boven de oppervlakte uitkomen
Ellenberg pH:
zwakke zuurindicator tot zwakke base-indicator
Ellenberg voedselrijkdom:
matig stikstofrijke bodem / stikstofrijke bodem
Ecologische amplitude:
smalle amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
hydrofyt

Puntig fonteinkruid groeit in zeer hard, ionenrijk (vooral kalkrijk), relatief ondiep, stilstaand tot zwak stromend water, met een modderige, licht tot matig organische, zeer zuurstofarme en carbonaatrijke, zandige, venige of kleiige bodem. Het is te vinden in sloten, kanalen, beken, vijvers en plassen.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Sieber codes:
W1
W2
W3
W4
Rode lijst:
met uitsterven bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
1-17 kwartierhokken
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Leo Vanhecke
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken