Bouwen aan groenexpertise
Klein fonteinkruid habitus Klein fonteinkruid vrucht

Klein fonteinkruid

Potamogeton berchtoldii

Klein fonteinkruid is een tengere grasbladige plant, moeilijk te onderscheiden van Tenger fonteinkruid. Klein fonteinkruid heeft dunne, rolronde, sterk vertakte stengels met knobbels bij de knopen. De bladeren hebben drie nerven en luchtholten aan de basis. De bladtop is toegespitst, en de tuitjes-randen overlappen vaak zonder te vergroeien. De aren zijn hoofdjesachtig met gerimpelde en geknobbelde nootjes. Het groeit in ondiep, stilstaand of stromend, matig carbonaat- en voedselrijk, fosfaat- en sulfaatarm water, vooral op zandige bodem.

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Ondiepe beken en rivieren met goede structuur en watervegetaties (3260)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Ondiepe beken en rivieren met goede structuur en watervegetaties (3260)

Hoogte plant

Minimaal:
10cm
Maximaal
100cm

Licht

Min:
lichte schaduw
Max:
licht

Voedsel

Min:
zeer voedselrijk
Max:
zeer voedselrijk

Bloeiperiode

Vanaf:
juni
Tot:
augustus

Vocht

Min:
aquatisch
Max:
aquatisch

Bloemkleur

bloemdek ontbreekt

Bestuiving

waterbestuiving
windbestuiving
Areaal:

Het circumpolaire areaal van klein fonteinkruid omvat onder meer zowat heel Europa (behalve delen van Zuid-Europa). Voor de verspreiding in België kan men geen beroep doen op de Atlas van VAN ROMPAEY & DELVOSALLE 1972 omdat de aanwezigheid van die soort in ons land veel te laat in de loop van de eerste karteerperiode aan het licht kwam. Omwille van de vroegere verwarring van klein fonteinkruid met tenger fonteinkruid is er op Belgisch niveau nog steeds onduidelijkheid over de verspreiding (LAMBINON et al. 2004). In Wallonië is de soort zeer zeldzaam volgens SAINTENOY-SIMON 1999.

Verspreiding in Vlaanderen:

Momenteel is klein fonteinkruid zeldzaam in Vlaanderen. De soort komt vooral voor in de Kempen en de Zand- en Zandleemstreek, eerder uitzonderlijk elders. Omwille van de laattijdige opsplitsing van tenger fonteinkruid in tenger en klein fonteinkruid kunnen de verspreidingspatronen en -frequenties uit beide karteerperioden niet vergeleken worden. Enige houvast naar regionale differentiatie (niet naar frequentie en trend) bieden de verspreidingsgegevens op basis van herbariummateriaal.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart

Klein fonteinkruid behoort tot de tengere grasbladige Fonteinkruiden. Het is moeilijk en alleen door een combinatie van kenmerken van Tenger fonteinkruid te onderscheiden. Of het twee goed gescheiden soorten zijn, is omstreden. Klein fonteinkruid heeft dunne, rolronde, sterk vertakte, stengels, waarvan de knopen knobbels vertonen. De bladeren zijn tot twee millimeter breed en drienervig. De middennerf is weinig of niet dikker dan de rest van het blad en vertoont althans aan de basis luchtholten, die door dwarswanden in tenminste twee rijen kamertjes worden verdeeld. De twee zijdelingse nerven komen dicht onder de top onder een rechte hoek in de middennerf uit. De bladtop is veelal toegespitst. De randen van het tuitje zijn niet vergroeid; vaak overlappen ze elkaar wel. De aren zijn dikwijls hoofdjesachtig, de nootjes min of meer gerimpeld en geknobbeld. Vaak worden planten aangetroffen die kenmerken van Klein en Tenger fonteinkruid in zich verenigen en alleen door afweging van kenmerken op naam te brengen zijn.

Het is aangetroffen in ondiep, stilstaand of stromend, matig carbonaat- en voedselrijk, fosfaat- en sulfaatarm water, vooral op zandige bodem

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1991 (deel 4) 

Gebruik:
geen nuttig gebruik
Bladseizoen:
overwinterend groen
Levensvorm:
hydrofyt
Geslachtsverdeling:
tweeslachtig
Vruchttype:
steenvrucht
Vruchtkleur:
groen
Verbreidingswijze:
dieren (inwendig)
water
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
tussen half-schaduwplanten en half-lichtplanten
Ellenberg vocht:
ondergedoken waterplanten
Ellenberg pH:
zwakke zuurindicator tot zwakke base-indicator
Ellenberg voedselrijkdom:
matig stikstofrijke bodems
Ecologische amplitude:
smalle amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
hydrofyt

Pas in 1967 wordt in de Belgische flora's voor het eerst melding gemaakt van de mogelijke aanwezigheid van dit taxon binnen het floragebied (DE LANGHE et al. 1967) en sedert 1973 zijn klein en tenger fonteinkruid apart vermeld in flora (DE LANGHE et al. 1973). In de vijfde editie van de Nouvelle Flore (LAMBINON et al. 2004) wordt de taxonomische identiteit van klein en tenger fonteinkruid echter opnieuw in vraag gesteld. Klein fonteinkruid is een soort van licht zuur tot licht basisch, matig voedselrijk of door vervuiling voedselrijker, stilstaand tot zwak stromend, hard water, in combinatie met een min of meer organische, carbonaatarme modderbodem. De soort mijdt brak water en groeit vooral in sloten, beken en poelen. Ze kan ook in rivieren, kanalen en grotere plassen gevonden worden. Klein fonteinkruid zou indicatief kunnen zijn voor de aanwezigheid van kwelwater.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Sieber codes:
O2
Rode lijst:
niet bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
60-131 kwartierhokken
Invasieve exoot:
Nee
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Leo Vanhecke
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken