Knikkende vogelmelk

De Knikkende vogelmelk is een middelhoge, in de eerste helft van de lente bloeiende plant met breed lijnvormige bladeren, die verscheidene decimeters lang kunnen worden. De bloemen staan in een losse, cilindervormige, min of meer naar één kant gekeerde tros en knikken tijdens de bloei, zodat het bloemdek in een ongeveer horizontale stand staat. Het kan zes centimeter in middellijn worden. De buitenste drie meeldraden zijn korter dan de binnenste drie; alle meeldraden of alleen de binnenste zijn drietoppig, met ter weerszijden van de helmknop een tand. In tegenstelling tot Gewone vogelmelk zet deze soort bij ons goed zaad. De zaden hebben een oliehoudend oppervlak en worden wel door mieren versleept. Verder vindt sterke vermeerdering door nevenbollen plaats.

Het kleine oorspronkelijke areaal van Knikkende vogelmelk omvat Bulgarije, het oosten van Griekenland en het westen van Turkije, mogelijk ook een deel van Italië. Als sierplant is zij in Midden- en West-Europa ingevoerd en ingeburgerd, later ook in Noord-Amerika. Al omstreeks 1600 werd zij in de hortus te Leiden aangeplant, en in 1771 werd waargenomen dat zij zich op eigen kracht elders in de stad gevestigd had. Zij kan dus sinds ruim twee eeuwen als ingeburgerd gelden, al is zij zeldzaam gebleven en treedt zij in hoofdzaak als stinzenplant op. Het meest komt zij voor in de noordwestelijke helft van Friesland, langs de Utrechtse Vecht, aan de Hollandse binnenduinrand en op Texel, voorts in de westelijke helft van Groningen, in Zeeland en op verspreide plaatsen in het rivierengebied, sporadisch elders.

Knikkende vogelmelk is een plant van licht beschaduwde, vaak deels met gras begroeide plaatsen op vocht-, humus- en vaak ook kalkhoudende, voedselrijke zand- en kleigrond. Zij groeit doorgaans in de buurt van de bebouwing: in parken en landgoedbossen, op kerkhoven en stadswallen; daarnaast ook in 'Sneeuwklokjesbossen' aan de binnenduinrand. Lichte bodembewerking komt de plant ten goede; beweiding door schapen blijkt zij niet te verdragen.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1991 (deel 4)