Bouwen aan groenexpertise

Steenkruidkers

Lepidium ruderale

De Steenkruidkers is een kleine, bezemvormig vertakte, eenjarige voorzomer- en zomerbloeier. Van de overige in Nederland voorkomende Kruidkerssoorten verschilt zij door een nogal zware muizenlucht. Volgens een bericht uit de vorige eeuw kon men dit aroma vaak al opsnuiven bij het naderen van de kust van de Waddeneilanden, zo talrijk was de plant daar toen aan de havens. 

Hoogte plant

Minimaal:
10cm
Maximaal
40cm

Licht

Min:
licht
Max:
volle zon

Voedsel

Min:
zeer voedselrijk
Max:
zeer voedselrijk

Bloeiperiode

Vanaf:
mei
Tot:
september

Vocht

Min:
vochtig
Max:
vochtig

Bloemkleur

bloemdek ontbreekt

Bestuiving

insektenbestuiving
Areaal:

Steenkruidkers is van oorsprong een Europese en Centraal- Aziatische soort. Tegenwoordig is ze als kosmopoliet van de gematigde streken ingeburgerd in Noord-Amerika, Argentinië, Chili, Zuid-Afrika, West-Afrika, Nieuw-Zeeland, Australië en Tasmanië. In Europa ontbreekt ze enkel in Noord-Scandinavië en in delen van Ierland en Schotland.

Verspreiding in Vlaanderen:

In Vlaanderen is steenkruidkers algemeen in de steden en langs drukke wegen. Daarbuiten is de soort vrij zeldzaam. Ze is zeer sterk uitgebreid in vergelijking met de karteerperiode 1939-1971: het aantal uurhokken is meer dan verdrievoudigd. De situatie in Wallonië is onvoldoende gedocumenteerd. Ook daar is in ieder geval sprake van een recente expansie, al blijft de soort in de Ardennen zeldzaam.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart

De Steenkruidkers is een kleine, bezemvormig vertakte, eenjarige voorzomer- en zomerbloeier. Van de overige in Nederland voorkomende Kruidkerssoorten verschilt zij door een nogal zware muizenlucht. Volgens een bericht uit de vorige eeuw kon men dit aroma vaak al opsnuiven bij het naderen van de kust van de Waddeneilanden, zo talrijk was de plant daar toen aan de havens. De stengels zijn taai en kunnen heel wat betreding en berijding verdragen. De onderste bladeren zijn diep veervormig ingesneden met smalle slippen, die zich naar de top iets verbreden. In de loop van de bloei sterven deze bladeren af. Hogerop worden de bladeren steeds eenvoudiger van bouw, de bovenste zijn lijnvormig en nagenoeg gaafrandig. Stengel en bladeren zijn met stompe haren bezet. De minuscule bloemen tonen enkele 'vereenvoudigingen' ten opzichte van normale Cruciferenbloemen: kroonbladen ontbreken en er zijn maar twee meeldraden. Ook de hauwtjes behoren tot de kleinste in de familie. Ze zijn rond met een iets hartvormige top. 

In verschillende opzichten lijkt de Steenkruidkers op de Kleine varkenskers. Beide soorten hebben onooglijke bloempjes met maar twee meeldraden. Ze verschillen in vertakkingswijze: bij de Steenkruidkers staan de trossen aan de top van de plant, bij de Kleine varkenskers lijken ze zijdelings te staan. Verder zijn de bovenste bladeren bij de Steenkruidkers ongedeeld, bij de Kleine varkenskers diep veervormig ingesneden. 

Steenkruidkers komt voor in bijna heel Europa en in West- en Midden-Azië, terwijl zij in Noord-Amerika als neofiet optreedt. In Nederland is deze soort niet erg algemeen, maar doordat zij weinig opvalt, wordt zij licht over het hoofd gezien. Het meest is zij te vinden in het kustgebied, verder langs de grote rivieren, elders sporadisch. De Steenkruidkers is vooral een tred plant, die vaak op ammoniakhoudende bodem groeit en vrij veel zout verdraagt. Zij staat langs en tussen plaveisel, vooral op parkeerplaatsen en perrons en bij havens en fabrieken. Ook in kleigroeven langs de rivieren komt zij voor, soms talrijk.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1987 (deel 2).

Kiemperiode:
vanaf Herfst tot Voorjaar
Gebruik:
geen nuttig gebruik
Bladseizoen:
overwinterend groen
Levensvorm:
therofyt
Geslachtsverdeling:
tweeslachtig
Vruchttype:
doosvrucht
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
regenballist
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
zonneplanten
Ellenberg vocht:
indicator van droge tot matig vochtige standplaatsen
Ellenberg pH:
indifferent
Ellenberg voedselrijkdom:
matig stikstofrijke bodem / stikstofrijke bodem
Maaigevoeligheid:
matig maaitolarant
Ecologische amplitude:
brede amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
afreatofyt

Steenkruidkers is een soort van stenige milieus, zoals straatkanten, voetpaden, parkeerplaatsen, spoorwegterreinen, industrieterreinen en muren. Ze is in hoge mate gebonden aan stedelijke milieus. Steenkruidkers groeit op droge tot vochtige, zeer voedselrijke plaatsen. De soort kan zeer goed tegen betreding: de veerkrachtige stengel komt onmiddellijk opnieuw recht als je erop trapt.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Rode lijst:
niet bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
228-353 kwartierhokken
Invasieve exoot:
Nee
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Wouter Van Landuyt
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken