Bouwen aan groenexpertise

Ratelpopulier

Populus tremula

Ratelpopulier dankt zijn naam aan het ratelende geluid dat de bladeren maken. Dit komt omdat de bladsteel zijdelings is afgeplat dwars op het vlak van het blad zelf. Hierdoor gaan de bladeren bij een beetje wind al trillen en maken ze een ratelend geluid.

De bladeren van Ratelpopulier zijn rond tot ovaal en hebben een grof gegolfde of gekartelde rand. De schors is mooi grijsgroen tot zilverachtig grijs, bij oudere bomen is ze horizontaal ruw gegroefd. Ratelpopulier is een boom die 20 tot 30 m hoog worden.

Habitat:

Ratelpopulier is een pionierssoort van bossen op matig droge, eerder vochthoudende, vrij luchtige, zandige tot lemige bodems. Qua zuurgraad vindt men ze meer op zuurdere grond dan op neutrale of kalkrijke grond. Als pionier koloniseert ze gemakkelijk kapvlakten en open plekken die bijvoorbeeld ontstaan zijn door windval. Zodra de soort in de schaduw komt te staan van schaduwboomsoorten, moet ze het er snel tegen afleggen. Enkel in de rand van het bos kan ze dan overleven. Als bossoort groeit ratelpopulier vooral in het eiken-berkenbos. Buiten het bos staat de soort regelmatig in houtkanten.

is een waardplant voor

Grote weerschijnvlinder

is een waardplant voor

Kleine weerschijnvlinder

is een waardplant voor

Grote ijsvogelvlinder

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Hardhoutooibossen (91F0)

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Oude Eiken-Berkenbossen op zeer voedselarm zand (9190)

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Veldbies-Beukenbossen (9110)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Oude Eiken-Berkenbossen op zeer voedselarm zand (9190)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Hardhoutooibossen (91F0)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Veldbies-Beukenbossen (9110)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Oud structuurrijk Grove dennenbos (rbbppm)

Houtkwaliteit:
  • hout zeer gewaardeerd in Oost-Europa en Scandinavië voor papier- en luciferindustrie
Subsidies bij bebossing:
nee
Ziekten en plagen:

Variabele gevoeligheid voor:

  • bacteriekanker (Xanthomonas populi): bastkanker die kan leiden tot het afsterven van takken
  • bladvlekkenziekte (Marssonina brunnea): bladschimmel die zorgt voor een vervroegde bladval
  • roest (Melampsora larici-populina): bladschimmel die zorgt voor een vervroegde bladval
Interessante cultivars:
  • Populus tremula 'Erecta': Zweedse snelgroeiende cultivar; zeer smalle, piramidale kroon; vormt wortelopslag
  • Populus tremula 'Tapiau': Duitse snelgroeiende cultivar (Tapiau, Pruisen); goede habitus met rechte, doorgaande stam; vormt wortelopslag
Gebruik:
hout en kurk leverende gewassen
Hinderlijke eigenschappen:
  • vormt veel worteluitlopers
Beschikbaarheid markt:
beperkt

De bladbeharing van Ratelpopulier kan nogal eens verschillen, vooral bij jongere bladeren. Later worden de bladeren vrijwel kaal tot helemaal kaal. Het is opletten geblazen met wortelopslag en met jonge worteluitlopers die in beharing en bladvorm sterk kunnen afwijken en dan voor grauwe abeel kunnen gehouden worden.

Onderscheidende determinatiekenmerken:
  • breed eirond tot rond blad (3 - 8 cm), donkergroen met lichtere onderzijde, bladrand golvend tot enigszins grof getand; loopt laat uit en blijft lang hangen
  • knoppen en jonge twijgen aanvankelijk behaard, later kaal en glanzend donkerbruin
  • bladsteel lang en zijdelings afgeplat
Geslachtsverdeling:
eenslachtig, tweehuizig
Boomtype:
loofboom
Bladeren:
blad-/naaldverliezend
Groeisnelheid:
gemiddeld
Boomgrootte:
vormboom

25 - 30 m

Kroonvorm:
ovaal
  • variabele kroonvorm, kegelvormig tot ovaal
Kroonbreedte:
gemiddeld 16 meter
Kroondichtheid:
half open kroon
Mycorrhizen:
ecto-mycorrhizen
Areaal:

Ratelpopulier komt voor in de koude en gematigde klimaatzones van het grootste deel van Europa en Azië. In België komt de soort wijdverspreid voor.

Areaalkaart
verspreidingskaart van Ratelpopulier, Flora-atlas 2006 (Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Van Landuyt Wet al. Nationale Plantentuin, INBO, Flo.Wer)
Verspreiding in Vlaanderen:

Op Vlaamse schaal is Ratelpopulier een zeer algemene soort. Het zwaartepunt van het verspreidingsgebied ligt op de zandgronden. Zo is ratelpopulier zeer algemeen in de Kempen, vrij algemeen in de Duinen en in delen van de Vlaamse Zandstreek (veldzones en in mindere mate het Waasland). Daarbuiten komt de soort vooral voor in de wat zandigere delen van de Leemstreek en het Vlaamse zandleemgebied. Op iets zwaardere bodems komt ze veel minder voor. Ratelpopulier werd in het verleden weinig aangeplant, behalve in de Duinen (zandbinder). Men schatte de economische waarde niet echt hoog in.

Bodemtype:
Klei
Leem
Zand
Zwaar
Licht
bodemvaag, geschikt voor alle bodemtypes
Bodemvocht:
Nat
Vochtig
Droog
Zuurtegraad:
pH-indifferent
Voedsel:
Min
voedselarm
Max
zeer voedselrijk
Gevoeligheid voor spatzout tegen stam:
gevoelig
Gevoeligheid voor verdichting:
gevoelig
verdraagt geen verharding
Gevoeligheid voor zout in wortelzone:
minder gevoelig
enigszins gevoelig
Gevoeligheid voor windworp:
geen verhoogd risico
Gevoeligheid voor takbreuk:
geen verhoogd risico
Gevoeligheid voor zeewind:
tolerant
Gevoelig voor voorjaarsvorst:
nee
Ellenberg licht:
tussen half-schaduwplanten en half-lichtplanten
Ellenberg vocht:
indicator van matig vochtige standplaatsen
Ellenberg pH:
indifferent
Ellenberg voedselrijkdom:
indifferent
Ellenberg wisselende waterstand:
nee
Ellenberg saliniteit:
geen zout verdragend
Ellenberg overstroming:
Deze soort kan niet tegen overstromingen.
Sierwaarde omwille van bladvorm:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de bladvorm.
Sierwaarde omwille van schors:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de schors.
  • gladde, licht grijze schors, met ruitvormige putjes; op latere leeftijd ruwer
Bladkleur in de zomer:
Groen
Bladkleur in de lente:
Bladkleur in de herfst:
Geel
Bloemkleur:
Bloemkleur (mannelijk):
wit
Bloemkleur (vrouwelijk):
Sierwaarde omwille van bloei:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de bloei.
Bloembeschrijving:
  • tweehuizig (afzonderlijke mannelijke en vrouwelijke bomen)
  • mannelijke bloemen in behaarde katjes (3 cm)
Geurend:
nee
Draagt vruchten:
ja

vruchtkatjes (8 - 12 cm), enkel op vrouwelijke bomen

Sierwaarde omwille van vrucht:
nee
Vruchten zijn eetbaar voor mens:
nee
Vruchten zijn giftig voor mens:
nee
Bestuiving:
windbestuiving
Vruchttype:
doosvrucht
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
wind
Verbreidingsstrategie:
met behulp van een groot aantal wijd-verspreide zaden of sporen
zijdelingse vegetatieve voortplanting
Dominante verjonging:
Ja, deze soort kan dominant verjongen.
vormt veel wortelopslag, wat lokaal voor problemen kan zorgen
Zaadbank:
vergankelijk (zaden overleven zelden langer dan één jaar).
Bladvertering:
snel
Vruchten zijn eetbaar voor dier:
Neen, deze boom heeft geen voor dieren eetbare vruchten.
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Rode lijst:
niet bedreigd
Invasieve exoot:
Nee

Deze pagina werd mogelijk gemaakt door de financiële steun van het LIFE-programma van de EU(opent nieuw venster) in het kader van het LIFE BNIP-project(opent nieuw venster).

Cursussen bij Inverde

Boeken