Bouwen aan groenexpertise
struikgewas

Struiken, heggen en hagen

Definitie:

Het betreft ongeveer allemaal dezelfde plantensoorten zoals hazelaar, meidoorns, kardinaalsmuts, Gelderse roos, haagbeuk, veldesdoorn, sleedoorn, kornoeljes etc. Maar je kan ze op een andere manier onderhouden. Struiken kunnen min of meer vrij uitgroeien, een groepje struiken noemen we trouwens een struweel. In een heg staan de struiken en zelfs boomsoorten op een rij en worden ze om de paar jaar tot 20-30cm hoogte afgezaagd waarna ze terug kunnen uitgroeien. Een haag wordt minstens jaarlijks geschoren. 

Geschikt voor: 

  • Kleine stadstuin: een smalle haag kan een mooie afboording zijn tussen twee tuinen. Zelfs een kleine struiksoort wordt al snel een meter of 3-4 breed en hoog. Snoeien kan natuurlijk altijd. 

  • Grotere tuin: daar passen zelfs heggen en struwelen.  

Een plus voor de natuur omdat: 

  • De meeste vogelsoorten broeden in zeer dicht struikgewas. In die zin is een haag dikwijls zelfs beter dan een heg of struweel. 

  • Struiken geven schaduw en structuur aan een tuin. Veel soorten gebruiken dit in de zomer om even af te koelen. Nog belangijker zijn struiken met stekels waar zangvogels in kunnen wegschieten als er een roofvogel passeert. 

  • De meeste struiksoorten bloeien uitbundig en geven veel besjes. Daar leven tuinvogels in de winter van. In een haag zal dat effect minder zijn, want die wordt te veel geschoren. 

  • Onder de gevallen blaadjes van struiken leven veel insecten, dat vindt de merel geweldig. Egels gebruiken de bladeren om een nest te maken. 

  • De kale grond met bladeren onder een haag is het ideale zomerleefgebied van salamanders en padden. Die geraken maar lastig door hoog gras en een gazon is te onveilig. 

  • Een goed aangelegde haag, eventueel gevlochten, is een lastiger barrière voor ongewenste bezoekers dan een draad. 

Uitgebreid:

Aanleg 

Struiken, heggen en hagen nemen meer plaats in dan je op het eerste zicht zou zeggen. Plan daarom goed de oppervlakte die ze uiteindelijk gaan innemen, het zogenaamde eindbeeld. Een bloemenborder met wat struikgewas achteraan kan binnen een paar jaar overgroeid worden door de meterslange takken van een gelderse roos of kardinaalsmuts. Anderzijds is in de meeste tuinen zeker plaats voor een struik of haag, en als je broedende vogels wil, kan je zelfs niet zonder. 
 
Inheemse soorten hebben de voorkeur, omdat hier ook veel rupsen van leven. De meeste struiken groeien op de meeste bodems wel, maar is je bodem erg droog, erg nat of erg arm, zoek dan even op bomenwijzer.be welke struiksoorten bij jouw tuin passen. De ideale bodem is niet te droog, rijk aan humus en met een goede structuur. 

Plant je struiken van november tot maart, als er geen bladeren aan de bomen staan. Zacht en vochtig weer is ideaal. Vermijd felle zon en vrieskou. Maai vervolgens de vegetatie zo kort mogelijk, maar let op met frezen, want je kan dan veel onkruid en distels krijgen. Ook compost is niet echt noodzakelijk als de bodem niet te schraal is. Op arme aangevoerde grond natuurlijk wel. 

Erg belangrijk is de plantdiepte. Tussen de wortels en het jonge stammetje is de wortelhals, overgangszone, meestal goed te zien. Dat is waar het bodemniveau moet komen. Maak een put die minstens zo breed is als de wortels, vul rustig op en druk vervolgens goed aan. Zorg intussen dat de wortels van de te planten bomen niet uitdrogen. 

Bij een haag worden typisch 3-4 planten per lopende meter geplant, bij een heg 1-3. Dat kan telkens in een enkele of dubbele rij. Een brede haag is beter voor vogels, maar je moet er de plaats voor hebben. Plant ze dan niet tegenover elkaar maar in driehoeksverband. Als je een gemengde haag aanplant, plant de soorten dan in groepjes van een paar meter.  

 

Onderhoud 

Eenmaal de boompjes geplant moet je ze in het begin wat vrijstellen van lange grassen en onkruid. Let op dat je daarbij de boompjes zelf niet beschadigt. Als er boompjes sterven, wat kan gebeuren, plant je nieuwe in de plaats. Wil je dat ze breed uitgroeien, snoei dan de top eraf. 

Als de haag eenmaal een bepaalde grootte heeft, kan je die beginnen scheren. Als je dat in de winter doet, zal de struik na de winter heel sterk groeien. Snoeien in de zomer geeft die reactie veel minder. Ook dieper terugsnoeien geeft soms een fikse groeireactie.  Zorg dat de basis van de haag breder is dan de top. Zo vangt hij onderaan meer zon en staat hij er mooi dik. Veel hagen hebben immers een kale onderzijde. 
Heggen onderhoud je door ze tot 30 cm hoog boven de grond af te zagen als ze te groot geworden zijn. Dat is om de 5 à 15 jaar. Dat doe je in de winter. De stammen zijn prima brandhout en van de takken kan je een takkenril of takkenhoop maken. 

 

Hoeveel werk is het en wat kost het? 

Haagplanten zijn relatief goedkoop, zo’n 1.5-2 euro met blote wortel. Het werk van met een spade of  flinke grondboor plantgaten te maken is de grootste investering. 
Het scheren kan je ook zelf. Daar heb je materiaal voor nodig als een haagschaar en kruiwagen. Scheren doe je minstens jaarlijks, meestal tweemaal. Het is meer werk dan een draadafsluiting, maar de voordelen naar natuur zijn veel groter. 
Het om de 5-10 jaar afzetten van een heg is veel maar leuk werk, en daarbij heb je wellicht een kettingzaag nodig. Maar dat kan je eventueel uitbesteden.