Bouwen aan groenexpertise

Slanke waterkers

Nasturtium microphyllum

De Slanke waterkers verschilt van de Echte waterkers doordat haar zaden aan beide kanten ongeveer honderd mazen hebben. Gewoonlijk staan de zaden in elk hokje van de rijpe hauwen in één rij, soms zigzagsgewijs, bij hoge uitzondering in twee rijen. Anders dan deze laatste groeit de Slanke waterkers vaak in kalkarm water.

Hoogte plant

Minimaal:
10cm
Maximaal
90cm

Licht

Min:
lichte schaduw
Max:
licht

Voedsel

Min:
matig voedselrijk
Max:
zeer voedselrijk

Bloeiperiode

Vanaf:
mei
Tot:
september

Vocht

Min:
nat
Max:
aquatisch

Bloemkleur

paars, violet, purper, lila
rood, rose
wit

Bestuiving

vliegen, zweefvliegen e.a.
bijen, hommels e.a.
Areaal:

Op wereldschaal is de verspreiding van slanke waterkers weinig bekend: de soort is inheems in West- en Midden-Europa, maar zou daarnaast ook voorkomen in Azië, Afrika en Noord- Amerika (CASPER & KRAUSCH 1981, JALAS & SUOMINEN 1994). De verspreiding In België is onvoldoende gekend. De soort is in de beide landsdelen aanwezig, maar vermoedelijk is ze zeldzamer in Wallonië.

Verspreiding in Vlaanderen:

In Vlaanderen is slanke waterkers vermoedelijk vrij algemeen aanwezig (er blijft onzekerheid tengevolge van de late opname op de streeplijsten) en vrij gelijkmatig verspreid over de verschillende districten, hoewel met een overwicht in de (kust-) polders. Dit laatste zou een effect kunnen zijn van gerichte inventarisaties. Ook andere lokale hogere dichtheden zijn vermoedelijk waarnemerseffecten. Slanke waterkers is mogelijk ook frequenter in de riviervalleien, hoewel dat niet echt duidelijk is. Vergelijking met de eerste karteerperiode of een trendberekening is niet mogelijk (onbetrouwbaar wegens onvolledigheid; zie opmerkingen bij witte waterkers).

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart

De Slanke waterkers verschilt van de Echte waterkers doordat haar zaden aan beide kanten ongeveer honderd mazen hebben. Gewoonlijk staan de zaden in elk hokje van de rijpe hauwen in één rij, soms zigzagsgewijs, bij hoge uitzondering in twee rijen. De hauwen zijn slanker en de kroonbladen iets langer dan bij de Echte waterkers. 's Winters kleuren de bladeren van de Slanke waterkers meestal paarsachtig, terwijl die van de Echte groen blijven. In verband hiermee is de Slanke waterkers beter tegen vorst bestand. 

Doordat de Slanke waterkers pas laat algemeen als soort erkend is, is nog niet van alle werelddelen bekend of zij daar voorkomt. Mogelijk is zij net als de Echte waterkers een kosmopoliet. Tot dusver is Nederland het enige land waarvan vaststaat dat de Slanke waterkers er vrij algemeen en de Echte waterkers er zeldzaam voorkomt. 

Anders dan deze laatste groeit de Slanke waterkers vaak in kalkarm water, al is zij niet kalkmijdend. In Zuid-Limburg en langs de benedenloop van de Maas en de Waal wordt zij minder vaak aangetroffen dan de Echte waterkers. Overigens is zij in bijna alle streken met zoet of zwak brak water regelmatig te vinden. Het meest komt de Slanke waterkers voor in beken en kwelsloten met voedselrijk water en langs drinkpoelen, verder in drassige weilanden. Zij verdraagt lichte schaduw. Dikwijls groeit zij in gezelschap van Kleine watereppe (Berula erecta) en Watermunt (Mentha aquatica). 

Hoewel Slanke en Echte waterkers dezelfde typen standplaatsen bewonen, treft men ze in Nederland toch niet vaak samen aan. Uit het buitenland is een bastaard van beide soorten bekend, maar die is bij ons nog niet in het wild gevonden. Merkwaardig is dat in sloten van de duinrand ten noorden van Egmond de Echte, verder zuidelijk de Slanke waterkers voorkomt. De sloten zien er overigens gelijk uit en beide soorten worden vergezeld door Groot moerasscherm (Apium nodiflorum). 

Naar men aanneemt, is Slanke waterkers ontstaan door kruising van Echte waterkers met een Veldkerssoort. Van de laatste zou zij dan de rangschikking van de zaden in één rij per vruchthok hebben geërfd. 

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1987 (deel 2).

Kiemperiode:
vanaf Direct
Gebruik:
geen nuttig gebruik
Bladseizoen:
zomergroen
Levensvorm:
helofyt
Geslachtsverdeling:
tweeslachtig
Vruchttype:
doosvrucht
Vruchtkleur:
onopvallend
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ecologische amplitude:
brede amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
natte freatofyt(obligaat)

Slanke waterkers is een soort die reeds aan het begin van de eerste karteerperiode (1939-1971) van witte waterkers werd afgesplitst. De streeplijsten bleven echter nog lange tijd onaangepast en in floristische middens bleven de oude opvattingen (één soort) nog lang gelden. Dat heeft tijdens de eerste karteerronde voor deze soort ongetwijfeld zijn sporen nagelaten. Zie ook de taxonomische opmerkingen bij witte waterkers. Slanke waterkers groeit in ondiep, stilstaand tot stromend water op een dikke modderlaag, zoals niet geruimde, grotendeels dichtgeslibde sloten en poelen. Helder, neutraal tot alkalisch, ionenrijk, kalkrijk, hard, voedselrijk water met een uitgesproken bicarbonaatprofiel en soms wat zilt zijn karakteristiek.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Rode lijst:
niet bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
228-353 kwartierhokken
Invasieve exoot:
Nee
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Leo Vanhecke
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken