Klein wintergroen

Klein wintergroen is een zeer lage, overblijvende voorzomer- en zomerbloeier. De bladeren zijn 'middelgroen', iets lichter van kleur, doffer en dunner dan bij Rond wintergroen, vaak ook met een iets rossige tint. Ze hebben een vlakke tot zwak gegolfde rand. Gewoonlijk is de bladsteel korter dan de bladschijf. De overhangende bloemen hebben driehoekige kelkslippen en een bleekroze, later iets oranjeachtige, bolvormige kroon, die nooit wijd opengaat. De stijl steekt niet buiten de kroon uit en draagt vijf stervormig uitgespreide stempellobben.

Klein wintergroen komt voor in de koele en de gematigde zone van het noordelijk halfrond. In Nederland is het zeldzaam. Het komt voor in de duinen - hoofdzakelijk op de Waddeneilanden, in noordelijk Noord-Holland en op Schouwen - en in de pleistocene streken, voornamelijk benoorden de grote rivieren. Over het geheel genomen is de plant evenzeer achteruitgegaan als Rond wintergroen. Op de Waddeneilanden werd Klein wintergroen in de 19de eeuw sporadisch aangetroffen, alleen op Vlieland en Terschelling; tegenwoordig staat het op alle vijf grote Waddeneilanden, al is het plaatselijk op zijn retour. In vergelijking met Rond wintergroen is Klein wintergroen - althans in Nederland - veel sterker tot kalkarme omgeving beperkt. Het wordt overwegend aangetroffen in bossen, gewoonlijk op vrij droge, al of niet lemige zandgrond, met name in aanplantingen van Beuken (Fagus sylvatica) of Dennen (Pinus spp.). Vaak staat het in bosranden waar bodemverstoring heeft plaatsgevonden, bijvoorbeeld doordat er zand uit een greppel of verhardingsmateriaal van een weg of pad is terechtgekomen. In meer natuurlijke bosvegetaties komt het zelden voor. In de duinstreek komt Klein wintergroen ook buiten het bos voor en wel in Kruipwilgstruwelen in droge tot vrij vochtige valleien en op noordhellingen. Hier bewoont het soortgelijke standplaatsen als Rond wintergroen, maar de vegetatie heeft in de regel een meer kalkmijdend karakter en bevat vaak Kraaihei (Empetrum nigrum). Zowel in de duinen als in het binnenland zijn groeiplaatsen bekend onder struikopslag op vochtige plekken in afgravingen. Zeer afwijkend is een recente vindplaats op een Limburgse mijnsteenberg.

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)