Bouwen aan groenexpertise

Grasmus

Sylvia communis

De Grasmus een opvallende witte keel, maar wel een iets lichter grijze kopkap. Het grootste verschil met de gelijkende Braamsluiper is de roestoranje kleur van de vleugel. De rug is ook bruin, met iets meer oranje tint. De poten zijn oranje, terwijl ze grijs zijn bij de Braamsluiper. Het mannetje tenslotte heeft een opvallende roze borst en een grijze kopkap. Zang is kenmerkend, op en neer gaand riedeltje, tamelijk scherp en krassend, als ezelsbruggetje wordt deze soort dan ook de krasmus genoemd. In de zang zit veel variatie. De roep is een karakteristiek hees tsjèrrr.

De mannetjes komen eerder terug uit Afrika dan de vrouwtjes. Ze zingen dan volop van eind april tot in juni. Het mannetje bouwt enkele nesten, waaruit het vrouwtje een keuze maakt. Bevalt geen van de nesten haar, dan bouwt ze alsnog haar eigen nest. Vaak wordt er twee keer gebroed, met legsels van 4-5 eieren, waarop zowel man als vrouw broeden gedurende 9- 14 dagen. 10-12 dagen later zijn de jongen klaar om het nest uit te vliegen, maar worden ze nog wel 15-20 dagen gevoed door de ouders. Bij het tweede nest moet het vrouwtje alleen voor de jongen zorgen.
Het hele jaar door zijn insecten (rupsen, spinnen) een belangrijke voedselbron, maar met name tijdens de trek vormen vruchten een groter deel van het voedsel.

Beheer:

Grasmussen leven in Laag struweel met een dichte kruidenvegetatie en enkele bomen die als zang- en uitkijkpost dienst kunnen doen, maar ook in hoge ruigte zonder houtig gewas. Grasmussen zijn vergeleken met soorten als Graspieper en Paapje minder kieskeurig en hebben vaak voldoende aan kleine vlekjes binnen een kleinschalig landschap waarin ook akkers kunnen voorkomen. Ze hebben verspreide, houtige landschapselementen nodig als zangpost van waaruit zangvluchten ondernomen worden. Ze verkiezen echter ijlere
struwelen of struiken met ruigtekruiden eronder. Het nest wordt in dergelijke ruigten of laag in de struik gemaakt.

Leefgebied en trend

De op basis van het ABV-project becijferde toename lijkt zich vooral af te spelen in heide- en duingebieden. Elders in Vlaanderen en dan met name in het landbouwgebied heeft de soort het moeilijker door de verdere intensivering van de landbouw en de nog steeds doorzettende verstedelijking. In tegenstelling tot Zwartkop lijkt Grasmus niet in staat zich daaraan aan te passen. De gemelde toename past in het Europese langetermijnplaatje en sluit ook aan bij de toename die gemeld werd in Vlaanderen in de periode 2000-2002. Er zijn slechts weinig regionale cijfers uit duin- en/of heidegebied beschikbaar om de Vlaamse trend te staven. Op het Groot Schietveld in Brecht/Wuustwezel nam de soort fors toe van 8 broedparen in 2000 tot 37 in 2017. In 2018-2019 ging de opmars onverminderd verder en werden 44 territoria geteld. Op het naburige Klein Schietveld (Kalmthout/Brasschaat) nam de soort eveneens toe van slechts 1-2 paren rond de eeuwwisseling, tot 7 paren in 2015 en reeds 14 zangposten in 2018.

Levenscyclus en fenologie:

De Grasmus is een lange-afstandstrekker. Alle vogels brengen de winter door ten zuiden van de Sahara, veelal in de Sahel van Senegal tot Ethiopië, maar verder zuidoostelijk ook Tanzania, Zambia, Zimbabwe en Botswana. De Grasmussen uit onze regio zitten voornamelijk in de westelijke Sahel. Ze trekken vaak 's nachts, en van een klein percentage dat 's ochtends nog doortrekt zien we ze gericht van struik naar struik vliegen. De trek is in in augustus-september. Van half april tot half mei keren ze terug.

Rode lijst:
Niet bedreigd
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Status:
Rode Lijst POP-VL KT-VL LT-VL KT-BEL LT-BEL Trend Europa
Momenteel niet in gevaar 40 000-65 000 +19% Stabiel - - Stabiel
  • Rode lijst: De Rode Lijst-status van de soort in Vlaanderen op basis van Devos et al. (2016)
  • Pop VL: de minimale en de maximale broedpopulatie in Vlaanderen in de periode 2013-2018.
  • KT-Trend: de kortetermijntrend (2007-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • LT-Trend: de langetermijntrend (1980-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • Trend Europa: de gerapporteerde trendrichting op basis van data verzameld in 26 Europese lidstaten in de periode 2008-2018 (bron: www.ebcc.info(opent nieuw venster))
  • NS = niet significant
In samenwerking met: