Akkerereprijs is een laagblijvende, liggende, eenjarige plant die van de lente tot de herfst bloeit. De bladeren en schutbladen zijn eirond, gekarteld-gezaagd, lichtgroen of roodbruin, en vaak enigszins vlezig en glanzend. De bloemkroon is vrijwel wit, met alleen de bovenste kroonslip lichtblauw getint. De vrucht is omgekeerd hartvormig, iets meer breed dan hoog, met een scherpe insnijding en verspreide klierharen. Zaden worden door mieren verspreid door een oliehoudend aanhangseltje.
Aangenomen wordt dat akkerereprijs oorspronkelijk een Zuiden Midden-Europese verspreiding had. Door de mens werd hij verder naar het noorden verspreid. In Europa ontbreekt de soort in het noorden (een groot deel van Scandinavië, Noord- Rusland) en het zuidoosten (van Zuid-Italië over grote delen van de Balkan tot Zuid-Rusland). Verder is ze bekend in Noord- Afrika en delen van Azië en, als ingeburgerde soort, in Noord- Amerika en Nieuw-Zeeland. In Wallonië is akkerereprijs algemeen tot vrij algemeen verspreid, met uitzondering van de Ardennen, waar de soort vrij zeldzaam is.
De spreiding van de 585 kilometerhokken (voor de periode vanaf 1972) van de in Vlaanderen vrij algemene akkerereprijs lijkt goed op een sterk verdunde versie van het kaartbeeld voor grote ereprijs (2591 hokken). Het talrijkst is akkerereprijs op de leembodems van Zuid-Oost-Vlaanderen tot Zuid-Limburg, het zeldzaamst op de arme zandgronden van de Kempen. Akkerereprijs komt in grote lijnen in dezelfde biotopen voor als grote ereprijs, maar de inheemse akkerereprijs moet het vandaag in België, net als in de omringende landen, qua talrijkheid duidelijk afleggen tegen de negentiende-eeuwse neofyt. Akkerereprijs kan gemakkelijk worden verward met onder meer gladde en doffe ereprijs. Omdat het veruit de algemeenste soort is van het drietal, zal het globale beeld van de verspreiding in Vlaanderen door dat soort fouten weinig zijn beïnvloed.
Akkerereprijs is een laag blijvende, liggende, eenjarige plant, die van de lente tot de herfst in bloei te vinden is. Kieming vindt in alle jaargetijden behalve de winter plaats, het meest in de nazomer; op beschutte plekken kunnen planten overwinteren. Bladeren en schutbladen komen overeen in vorm en grootte; ze zijn eirond, gekarteld-gezaagd, lichtgroen of roodbruin aangelopen, vaak enigszins vlezig en glanzend. De bloemkroon is grotendeels (vrijwel) wit; alleen de bovenste kroonslip is gewoonlijk lichtblauw getint. De vrucht is iets meer breed dan hoog, omgekeerd hartvormig met een scherpe insnijding, waar de stijl meestal niet buiten uitsteekt. De beharing van de vrucht bestaat alleen uit verspreide klierharen. De zaden hebben een oliehoudend aanhangseltje en worden door mieren verspreid.
Akkerereprijs komt voor in een groot deel van Europa, maar weinig in het noorden en zuidoosten; voorts in het Atlasgebied en op enige eilanden in de Atlantische Oceaan. In Nederland is hij tamelijk zeldzaam in kleistreken en in Zuid-Limburg, nog zeldzamer in zandgebieden.
Hoewel Akkerereprijs evenals Grote, Gladde en Doffe ereprijs in de eerste plaats een plant van hakvruchtakkers en moestuinen op de zwaardere gronden is, stelt hij aan de bodem minder hoge eisen dan deze verwanten. Wel lijkt het concurrentievermogen toe te nemen met de voedselrijkdom en het vochtvasthoudend vermogen van de grond. Op begraafplaatsen kan Akkerereprijs op tamelijk grof, droog zand of tussen grind groeien; de veelal sterk bruin getinte planten staan daar op open plekken, dikwijls in de volle zon. Als tuinonkruid komt de plant behalve op klei ook op löss en humeus zand voor. Als akkerplant wordt Akkerereprijs echter in hoofdzaak op kleigronden aangetroffen; blijkbaar is hij daar het best tegen landbouwgewassen opgewassen. De scala van standplaatsen van deze soort komt vrij sterk overeen met die van Tuinwolfsmelk (Euphorbia peplus).
© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1988 (deel 3)
Akkerereprijs is een weinig opvallende pionier van vochtige tot droge, (zeer) voedselrijke milieus. Het is vooral een soort van hakvruchtakkers en tuinen, maar ze ontkiemt en bloeit ook gemakkelijk in allerlei andere lichtrijke, open milieus, zoals verstoorde plekken in wegbermen, spoorwegterreinen, extensief gebruikte veldwegen, parkeerplaatsen, bouwwerven en voegen tussen straatstenen. Net als grote ereprijs, is akkerereprijs kenmerkend voor zwaardere gronden.
Ga op zoek naar één of meerdere bomen die voldoen aan jouw criteria.
Wat weet jij over natuur, natuurbeheer en -beleid? Een overzicht van onze populairste testen.