Bouwen aan groenexpertise

Krozen en kroosvarens

Kroosgroep

De kroosgroep omvat kleine, los drijvende waterplanten. Individuele kroosplantjes bestaan doorgaans uit 1 of meer drijvende blaadjes met een gering aantal wortels. Azolla (kroosvaren) bestaat uit grotere plantjes met korte stengeltjes en dicht op elkaar geplaatste, overlappende blaadjes. De soort vormt dichte volumineuze, kroezige matten op het wateroppervlak. De vermeerdering gebeurt hoofdzakelijk door opsplitsing , bij kroosvarens ook door sporen; de bloeiwijze van eendekrozen is zeer klein en onopvallend. Hierdoor kan het aantal sterk toenemen, zodat snel grote delen van het wateroppervlak kunnen worden bedekt. Voor meer gedetailleerde informatie wordt verwezen naar: Herkenning van de vier in België voorkomende drijvende Lemna-soorten(opent nieuw venster) en de fiche van het vroeg waarschuwingssysteem voor exoten(opent nieuw venster) (opent nieuw venster).

Beheer:

Door de kleine afmetingen en grote aantallen individuen is meestal hooguit symptomatische bestrijding mogelijk. Verschillende methoden kunnen worden aangewend voor het ruimen van een kroosdek. Afscheppen (machinaal of handmatig) verdient de voorkeur, indien mogelijk gecombineerd met het voldoende lang droog leggen van de waterbodem. Ook waterpeilverhoging en doorgedreven beschaduwing kunnen in combinatie met afscheppen bijdragen tot het verminderen van de kroosgroei. Er bestaat geen methode die op alle locaties toegepast kan worden. Het lijkt er eerder op dat iedere locatie maatwerk en een eigen aanpak vereist. Voor grote kroosvaren is biologische bestrijding met de Azollasnuitkever een goede optie, dat is een kwestie van wachten.
Volledige verwijdering is meestal slechts mogelijk mits beduidende verbetering van de water- (en waterbodem)kwaliteit.

Uitgebreid:
  • Afscheppen met een fijnmazig net (maaswijdte van max. 1 mm voor kleinst kroos) is de eenvoudigste methode om kroos te verwijderen, dit heeft eveneens weinig nadelige bijwerkingen daar de planten zich enkel aan de wateroppervlakte bevinden. Door de kleine afmetingen is het echter meestal niet mogelijk om alle plantjes te verwijderen waardoor snel hergroei plaatsvindt. Afscheppen is daarom enkel zinvol als onderdeel van ecotoopherstel. Verbetering van de waterkwaliteit (beperken van nutriënteninstroom) zorgt ervoor dat kroossoorten wel aanwezig blijven maar minder snel gaan woekeren. Het afvissen/beheren van woelende vissen (brasems en karpers), slibverwijdering, aanplant van zuurstofplanten en controle van het eendenbestand vormen andere belangrijke onderdelen in dit duurzaam herstel van helderheid en kwaliteit van het water. Ook al vereist elke situatie een lokaal maatwerk, het terugdringen van eutrofiëring is altijd een goede maatregel.
  • Drooglegging is effectief voor het verwijderen van kroossoorten, deze worden echter gemakkelijk weer aangevoerd via watervogels. Drooglegging is echter minder effectief voor kroosvaren.
  • Waterpeilverhoging en beschaduwing worden minder toegepast en zijn eveneens enkel effectief mits verbetering van de waterkwaliteit.
  • Gezien het aquatische soorten betreft is het gebruik van chemische middelen voor bestrijding in Vlaanderen verboden. Gezien Azolla via het opslaan van atmosferische stikstof zelf zorgt voor stikstofaanrijking van het water en ook dichte matten kan vormen onder voedselarmere omstandigheden wordt voor deze soort aangeraden om ook kleinere populaties meteen te verwijderen.
  • Een mogelijke optie voor de bestrijding van kroosvarenpopulaties is de toepassing van klassieke biologische bestrijding met de 2mm grote Azollakever (Stenopelmus rufinasus). Manueel verwijderen van kroosvaren is immers voor grote infestaties vaak weinig praktisch, of onmogelijk zonder ongewenste effecten op de inheemse vegetatie. Ondertussen is de methode ook in Vlaanderen op verschillende plaatsen met succes toegepast. Voor het introduceren van Azollakevers zijn geen vergunningen vereist. De kevers zijn immers reeds zeer lang aanwezig in België en worden beschouwd als ingeburgerd. Voorlopig werden in Vlaanderen geen kroosvarenpopulaties aangetroffen waar de kevers niet reeds op zaten. Indien geen kevers vastgesteld worden, is translocatie van kevers vanuit een andere locatie mogelijk. Enkele honderden kevers is zeker genoeg voor bestrijding van 100m2 kroosvaren. Wil men deze methode toepassen, dan wordt aangeraden de kroosvaren ongemoeid te laten (= geen manuele verwijdering) zodat de kevers hun levenscyclus kunnen volmaken. Het voordeel van deze methode is dat alle Azolla wordt weggegeten, ook op voor de beheerder moeilijk bereikbare plaatsen. Azollakevers zijn in staat een volledige populatie op enkele weken tijd te verwijderen. Meer informatie over deze methode is te vinden op azollacontrol(opent nieuw venster).

Hoogte plant

Maximaal
4cm

Bloemkleur

bloemdek ontbreekt
Bladseizoen:
groenblijvend
Levensvorm:
hydrofyt
Vruchtkleur:
geen vruchtvorming in Vlaanderen
Verbreidingswijze:
dieren (uitwendig)
groenafval
via laarzen & beheermachines
water
Verbreidingsstrategie:
seizonale regeneratie door middel van vegetatieve voortplanting (scheuten snel onafhankelijk)
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00

stilstaand of langzaam stromend, min of meer voedselrijk tot zeer voedselrijk water

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Zeldzaamheid KFK-klasse:
0 kwartierhokken
Invasieve exoot:
Ja
Ecologische impact:
verandering van de abiotiek
Motivatie voor bestrijding:

Kroos soorten kunnen dichte drijvende populaties vormen op het oppervlak van stilstaande of traag stromende wateren. Hierdoor wordt de lichtinval en zuurstofuitwisseling in de waterkolom sterk verminderd wat leidt tot een lagere diversiteit in het waterleven. Een sterke krooswoekering duidt meestal op zeer voedselrijk water (zowel nitraten als fosfaten). Grote kroosvaren kan eveneens tot een sterke woekering komen, onder gunstige omstandigheden kan de biomassa in 2-3 dagen verdubbelen. Deze soort leeft samen met een blauwwier dat zorgt voor stikstoffixatie. Hierdoor kan Azolla ook sterk tot ontwikkeling komen in nitraat armere omstandigheden en tevens zorgen voor aanrijking van het water. Na droogvallen kan deze soort zich nog verder ontwikkelen. Kroosvarenmatten laten geen licht door en veroorzaken zuurstofgebrek in de waterkolom. Grazers kunnen erin terechtkomen doordat ze de matten voor vaste grond aanzien. Naast invloed op biodiversiteit kunnen de losdrijvende planten ook zorgen voor het blokkeren van filters, pompen, enz. Doordat het gaat om drijvende planten blijft de invloed op waterdoorstroming echter zeer gering.

In samenwerking met:

Cursussen bij Inverde

Boeken