Bouwen aan groenexpertise

Geschubde mannetjesvaren

Dryopteris affinis

Hoogte plant

Minimaal:
30cm
Maximaal
80cm

Licht

Min:
schaduw
Max:
half schaduw

Voedsel

Min:
matig voedselrijk
Max:
matig voedselrijk

Bloeiperiode

Vanaf:
juli
Tot:
oktober

Vocht

Min:
vochtig
Max:
vochtig

Bloemkleur

bloemdek ontbreekt

Bestuiving

windbestuiving
Areaal:

Het is een Atlantisch-Europees tot West-Aziatisch soortscom plex, bekend van de Noord-Atlantische eilanden (Azoren, Canarische eilanden, Madeira), Atlantisch en Midden-Europa, noordelijk Afrika (Marokko), Sicilië, voormalig Joegoslavië en noordelijk Turkije tot de Kaukasus en de Kaspische kust van Iran. De diploiden vertonen een meer Atlantische verspreiding dan de triploiden. Het areaal van de verschillende ondersoorten is niet goed bekend. Toch kan men stellen dat Vlaanderen aan de noordgrens ervan ligt. De oudere vindplaatsen (voor 1972) lagen vooral in de Kempen. Momenteel lijkt dat niet meer het geval te zijn. Misschien is hier sprake van een waarnemerseffect of van determinatiemoeilijkheden als gevolg van onstabiele en daardoor verwarrende taxonomisch concepten.

Verspreiding in Vlaanderen:

De soort is nu zeer zeldzaam in Vlaanderen en gaat duidelijk achteruit (vooral in de Kempen en de Leemstreek). Dat heeft mogelijk te maken met een gewijzigd beheer van de bossen waar de soort vroeger werd aangetroffen. Geschubde mannetjesvaren werd vroeger soms Dryopteris borreri, D. pseudomas, ofzelfs D. tavelii genoemd. De naam D. x tavellii was lang in gebruik om de hybride tussen D. filix-mas en D. affinis aan te duiden (nu D. < complexa). Literatuurvermeldingen voor D. borreri, D. pseudomas of D. x tavellii kunnen zowel naar D. affinis ssp. borreri als naar D. x complexa verwijzen. Op plaatsen waar D. filix-mas en D. affinis samen groeien, zijn hybriden tussen de beide soorten niet zeldzaam. Dat bemoeilijkt het onderscheid tussen de beide soorten, met verwarring en foutieve gegevens in de literatuur tot gevolg.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart
Zaadbank:
behoudt WAARSCHIJNLIJK zijn kiemkracht op lange termijn (zaden overleven op zijn minst 5 jaar, en vaak langer).
Zaad:
vanaf juli tot oktober
Gebruik:
geen nuttig gebruik
Bladseizoen:
zomergroen
Levensvorm:
hemicryptofyt
Geslachtsverdeling:
sporenplant
Vruchttype:
sporen
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
wind
Verbreidingsstrategie:
zijdelingse vegetatieve voortplanting
met behulp van een groot aantal wijd-verspreide zaden of sporen (twijfelachtig)
een overblijvende zaad - of sporenbank
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Levensstrategie volgens Grime:
SC/CSR
Grime-competitiewaarde:
4.17
Grime-stresswaarde:
4.17
Grime-ruderaliteitswaarde:
1.67
Ellenberg licht:
schaduwplanten
Ellenberg vocht:
indicator van matig vochtige tot vochtige standplaatsen
Ellenberg pH:
matige zuurindicator, op sterk zure tot zwak basische bodems
Ellenberg voedselrijkdom:
matig stikstofrijke bodem / stikstofrijke bodem
Ecologische amplitude:
smalle amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
vochtige freatofyt (fac.)

Geschubde mannetjesvaren, zoals hier beschreven, is een soortscomplex van apogame, diploïde en triploide vertegenwoordigers (DOSTAL 8. REICHSTEIN 1984), die als ondersoorten van Dryopteris affinis sensu lato worden beschouwd. Verschillende diploïde variëteiten worden ondergebracht in subsp. affinis, terwijl binnen de triploïden verschillende ondersoorten en variëteiten worden erkend. Voor een zekere identificatie is meestal een chromosoomtelling vereist. De binnen het complex meest algemene ondersoort, Dryopteris affinis ssp. borreri, is waarschijnlijk ook in Vlaanderen het meest algemeen, maar verder onderzoek is nodig. ln Vlaanderen is geschubde mannetjesvaren een soort van matig voedselrijke tot voedselrijke bossen op matig vochtige tot vochtige bodem.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Rode lijst:
bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
18-59 kwartierhokken
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Ronnie Viane
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken